Aí anda o poder xudicial facendo a súa penitencia de xeonllos arredor do ministerio correspondente. A uns, por querer devolver a memoria dos soterrados en cal ou sen cal fóra de camposanto, sacáronlle o mazo sentenciador das mans, a quen pretende imputar en desfalcos, usura e mala praxe, a indignos dignatarios ameázano con expedientalo, e ós que ousaron meter na cadea ó amigo do parente, xa os vemos recollendo o despacho da audiencia para deixarlle sitio a alguén máis obediente. E con isto así, ¿quen cre na xustiza?. Como di o refrán: «Na casa de Tombo, quen non ten diñeiro paga co lombo».
Cando xogabamos ó fútbol nos recreos da escola non había árbitro e éramos felices. Viña de vello o de poñer as regras sobre a marcha e o sentido común. Pero daquela os dun ou doutro bando eramos persoas sinceras que sabiamos ceder e conceder, e aínda que só fose un xogo infantil daba mellor resultado á corta e á larga ca toda esa xustiza impartida por amigos e simpatizantes.
Agora sei que tan de vello viña o asunto dos pactos e dos consensos, que mesmo para outros tratos máis serios se empezaba sempre por definir as regras segundo acordasen os participantes, a ser posible sen mediación de xulgado nin avogado. E así, marcábamos os límites do campo e os marcos da portería, sinalada coas carteiras e xerseis por consenso, e non era difícil asegurar que o balón entrara ou batera nesa prolongación imaxinaria do poste, por avinza. As mesmas faltas ou algún que outro penalti eran sinalados con exactitude consensual e só cando aparecía algún árbitro afloraba con el a pantasma da prevaricación. Non sei de ningún árbitro que arbitre ó gusto de todos: «Boa ou ruín demanda, o escribán da túa banda».
Se naquel grupo escolar onde tantas cousas boas aprendemos, se lle pedía a definición dunha falta ó curmán maior do Virulillas, xa todos sabían cara onde ía caer a agulla xusticeira. Pero se era outro, tamén cabía sempre a desconfianza de que mediasen intereses que facían moi pouco fiable a xustiza de ningún xuíz, e a pesar de ser cativos de primaria asegurábamos a verdade co de «pregúntalle a fulano», por aquilo de «Aínda entre amigos un notario e cen testigos».
Pode que desde aquela se formasen as nosas preferencias sociopolíticas, polas que unhas veces se prefire a seguridade dun xuíz amigo e outros nos inclinamos pola discusión cordial e o bo entendemento. Aquilo non é bo e isto de ilusos.
Tamén, por toda esa carga de formación social e de relación aprendida naquel grupo escolar que tiña por patio de recreo a rúa e as leiras da veciñanza, hoxe, case cincuenta anos despois, aínda desconfiamos da cegueira da xustiza, desconfiamos da certeza dos xuíces segundo para que cousas e da función do fiscal tamén segundo para que outras, e ó final lembramos as semellanzas co curmán maior do Virulillas, ameazando coa súa sombra sobre o terreo de xogo, para que o seu protexido xogue sen interrupción cun regulamento adaptado ás súas peculiares necesidades, que tantas veces remataban co inconformismo contra o asoballador abusón cunha chuvia de pedras, ata declararse aquelas míticas guerras que cicatrizaron os nosos corpos infantís e nos forneceron de épicas lendas e mitos deixados para a posterioridade, e agora lembrados nos parladoiros de reencontro.