A sexta muller homenaxeada na historia do Día das Letra cumpriría mañá 66 anos. Emociona a escolla desta virtuosa do violín que sobrecolle coa vibración convulsa da súa poesía
14 jul 2023 . Actualizado a las 05:00 h.Mañá, sábado, Luísa Villalta cumpriría 66 anos, pero a morte arrebatoulle a vida cando só contaba con 46. Non é difícil imaxinar que, de estar entre nós, gozaría dunha madurez creativa que a levaría a asinar obras de grande interese, pois a súa poética era desbordante e levedaba en cada achega que facía. Hai só unhas semanas o plenario da Real Academia Galega escolleuna como a autora a celebrar o vindeiro ano co Día das Letras Galegas e, este anuncio, espertou o entusiasmo colectivo, pois será a sexta muller homenaxeada. Como xa pasou con Xela Arias, a súa imaxe poderosa, esa mirada intelixente e a proximidade no tempo achégana máis a nós, polo que, sen dúbida, gozaremos doutra conmemoración de enorme éxito.
En moitas das fotografías, Luísa Villalta aparece cun violín na man e cos seus dedos pousados sobre as cordas; nas imaxes intúese delicadeza, pero tamén precisión. Quen a coñeceu afirma que era unha virtuosa dese instrumento e, non por casualidade, formou parte da Xove Orquestra de Galicia e de varios grupos de cámara. Con todo, esa faceta transcende ata a escrita e, xa na cuberta do primeiro poemario, Música reservada (Ediciós do Castro, 1991), aparece unha lira, o instrumento que sostiña Apolo como símbolo da unidade, pero que tamén tanxían as mulleres tantas veces pintadas nese mester. Os primeiros poemas beben dese gusto clásico, tamén na forma, pois son sonetos cheos de melodía, aínda que por veces evoquen o silencio. No limiar lémbranos: «Se o princípio foi a palabra, antes dela foi o son e, despois, o entendimento e transmisión da súa melodía». Para Villalta, a poesía é palabra melódica que en ocasións serve para romper a harmonía e dar voz ao ruído, termo que escolle para dar título ao segundo libro.
Canto á coruña
A súa poesía é «unha vibración convulsa» que non nos deixa indiferentes, porque toca temas como a ausencia, o esquecemento, a perda, o paso do tempo ou a resistencia, e faino dende a mirada dunha muller que aprehende a vida de fronte e é quen de penetrar na cerna das cousas. Unha muller que transita a cidade da Coruña, especialmente na súa última obra, En concreto, merecente do XII Premio de Poesía Espiral Maior. Infelizmente non puido soster a publicación nas mans ao saír semanas despois do seu falecemento, naquel 2004 en que unha meninxite apagou a súa voz. Eses versos son un canto á Cidade Alta, como denomina a súa Coruña natal; con ela habita os espazos míticos da urbe, tamén os máis característicos como o Obelisco, o Pazo Municipal ou a Estación, asemade, repara nos barrios de Labañou, Monelos ou Riazor, porque como nos di «Os nomes somos nós», pero en concreto «o meu nome é o da Cidade Alta». Esa simbiose materializouse hai uns anos cando a corporación municipal aprobou dedicarlle unha rúa, dende entón permanece tatuada na microtoponimia da Coruña: «Cada palabra impresa deita unha pedrada ao aborrecimento» e tamén ao esquecemento. Ao tempo, a Deputación creou un premio Luísa Villalta pola igualdade, porque a súa pegada feminista foi indiscutible. Demóstrao en proxectos como Papagaio, publicado postumamente; un diálogo entre a poesía de Villalta e as fotografías de Maribel Longueira, onde denunciaban a especulación deste barrio coruñés e, á vez, visibilizaban as mulleres que se prostituían nese espazo antes de converterse nunha obra do capitalismo.
Por diante temos meses para a descuberta da súa poesía que, grazas ao crítico Armando Requeixo, volveu ás librarías no volume Pensar é escuro (Galaxia, 2023), onde compila os catro poemarios que ela dispuxo en vida. No magnífico estudo introdutorio anúncianse novas achegas, pois a familia da autora legou ao Centro Ramón Piñeiro o seu arquivo, onde apareceu obra inédita.
Agardamos encontros poéticos, representacións teatrais, moita música e máis reflexión sobre Luísa Villalta. Un concerto de emocións arredor do poliedro creador da autora, unha sinfonía ben afinada que nos descubrirá a moitas persoas o seu legado. E si, «Que pouco é todo o mundo / para tanto desexar, para tanto recordar».