Cando me preguntaban como ía a túa saúde, tan deteriorada desde hai anos, sempre lles dicía, meu amigo, que eras un heroe. Pois vivías como tal, a pesar de saber que o teu futuro carecía de horizontes. «Santiago -comentáchesme, cando che preguntei un día-, a vida é como un partido de fútbol, e eu xa estou xogando a prórroga».
Sempre tiñas na cabeza e na alma esa retranca tan intelixente, tan túa. Podías descubrirnos, a peito aberto, calquera das nosas miserias, que as soltabas con tal graza que a ninguén molestaba. Ríaste das nosa vaidades e nós riamos contigo. Fuches un heroe, máis aínda que eses heroes aos que lles prestabas a túa voz facendo dobraxe. ¿Lembras a creación que fixeches dos Ropper na tele galega? Aínda hoxe se recorda. ¿E en Padre Casares ? Ese crego, don Crisanto, tan xenial: «Santiago -contáchesme hai uns días-, cando me daban a quimio, o crego do hospital dixo: se eu tratase aos feligreses coma os tratas ti, corríanme a croios, as barbaridades que ti lles dis parecen bondades».
Eras así, vestías calquera cousa, a vida, a familia, os personaxes do teatro, da tele, cunha bondade difícil de atopar no mundo que hoxe temos. Bo e xeneroso, intelixente. Aprendín moito de ti, amigo, incluso a ser mellor.
Eramos case adolescentes cando empezamos nisto do teatro. Escola de Maxisterio da Coruña, 1965, Manuel Lourenzo, Xavier P. Docampo, ti? boa semente aquela? e alí descubriches que querías ser actor. Despois veu Tespis, e o Teatro Circo, e a Escola Dramática galega? e a dobraxe. Fundamos Studio XXI e cando a tele galega empezou coas series de produción propia, dignificaches esta profesión: Mareas vivas, As leis de Celavella, Padre Casares. Eras tan natural que a xente pensaba que eras así na túa vida cotiá, e non era certo. Ti creabas, levabas na alma a arte de non interpretar interpretando. Non eras doméstico, nin histriónico, nin vulgar. Eras magnífico.
Tuto, amigo, escribo isto sen tristeza, coa seguranza de que andarás bule bule por esas terras de alén Ribeira, o teu refuxio, e lle dirás a Cyrano que se deixe de namorar imposibles, alegrarás ao triste Calderón, xogarás ao tute con Molière, tomarás unha cunca con Don Álvaro e convencerás a Roberto Vidal Bolaño, outro valente, para que che escriba unha comedia coa que alegrar eses longos monólogos que nese escenario se interpretan. Ata logo, amigo.