La ruta de los volcanes por O Vicedo triunfa entre los senderistas, de la mano del guía Fran Canosa

El pasado sábado, el geólogo Fran Canosa fue el encargado de cerrar este año en territorio vicedense A Mariña en Ruta, deleitando con sus explicaciones a los últimos participantes de 2021 en el exitoso programa con guías, de la Mancomunidade de Concellos da Mariña. Además con un recorrido muy sugerente ya solo por su título: «Camiñando entre volcáns por terras do Vicedo». En calidad de «intérprete para facer entender a linguaxe das rochas», lleva años dando voz a las creadoras de nuestro hábitat: «Con millóns de anos, son as únicas que viviron moitas historias. Só hai que saber ler nelas».

Canosa reconoce que el nombre de la ruta vicedense es todo un «gancho» para el público, teniendo en cuenta lo que sucede, en vivo y en directo, en La Palma. Pero obedece a una realidad bajo nuestros pies, la actividad volcánica, hoy aquí dormida afortunadamente: «A ruta fai referencia ao que hai aí. Foi a cuarta visita que fixemos xa en A Mariña en Ruta nesa parte da Mariña. A verdade é que a xente, cando vai, pensa en atopar ese cráter e non o ve na paisaxe. Temos que pensar que son as rochas as que fan referencia á existencia deses volcáns hai moito moito tempo. Falamos de aproximadamente 470 millóns de anos». «É unha formación xeolóxica _describe_ que se extende dende o norte das provincias de A Coruña e Lugo de forma continua ata Trevinca, xa na provincia de Ourense. Pérdeselle a vista na Meseta e reaparece de novo esa mesma formación xeolóxica en Guadalajara. Polo tanto, estamos a falar dunha aliñación de volcáns que se extende ao longo de máis de 600 quilómetros de lonxitude. Hai que pensar que cando todo isto pasou, Galicia naquel momento estaba no hemisferio sur. A vida era moi primitiva, porque as condicións eran moi extremas».

En la playa de San Román

La ruta final abarcó toda la playa de San Román, «coa idea de ver as formacións xeolóxicas asociadas ao vulcanismo, así como outras: antigos materiais do fondo mariño, cando chocan dous grandes continentes as rochas retórcense como se fosen plastilina, mineralizacións de ferro parecidas ás que habería na Silvarosa no seu momento... A idea foi facer unha lectura completa do que aparece na praia. Ao final, polos cortes, a costa é como un libro aberto, como se foran as páxinas da historia do planeta ou desa franxa de tempo, para poder coñecela así, polo miúdo».

«Están moi contentos co resultado que están a ter estas saídas de interpretación de A Mariña en Ruta. Creo que seguirán adiante; porque é algo que funciona e axuda a desestacionalizar o turismo, pero tamén é certo que o perfil dos participantes soe ser de xente da contorna»

En La Palma, señala, «o magma non é perigoso a nivel de explosións nin de outro risco asociado», aunque engulle todo a su paso «con impotencia», subraya Canosa. «O vulcanismo que tivemos aquí _compara_ sería todo o contrario ao das Canarias. Foi un vulcanismo moi explosivo e violento. Se botamos man da hemeroteca, o tipo de volcáns que pasaron á historia polos desastres que xeneraron (o máis recente, o Pinatubo en Filipinas, ou o Vesubio que fixo desaparecer Pompeya e Herculano en Italia) é como os que tivemos aquí». «Por que esa diferencia? Porque o magma deses volcáns é máis viscoso, coma o mel, con moita dificultade para fluir. Vemos que o das Canarias é como un río, flúe sen dificultade. Aquí sería todo o contrario(...), xeneraría unha especie de tapón, o magma iría empuxando e, de forma instantánea, rebentaría e xeneraría unha explosión de consecuencias devastadoras», agrega el experto. «Se hoxe estiveran activos os volcáns de hai 470 millóns de anos nesta zona sería para botar a correr. Efectivamente. Sería todo o contrario ao das Canarias, onde vemos ata aos científicos achegándose ou unha parte da illa que permanece dentro da súa normalidade», reconoce.

«Evidentemente, nin risco cero nin probabilidade cero existen. Os volcáns están asociados a contextos xeolóxicos concretos. Na situación actual en Galicia, nin grandes terremotos nin grandes volcáns van a ter lugar no tempo xeolóxico actual. Non quere dicir que en equis millóns de anos cambie», concluye Canosa, reconociendo que nos acordamos de geólogos y vulcanólogos «cando hai unha catástrofe»: «Fóra diso parece como que non existimos, pero estamos aí».

«Demándase información extra que dá valor engadido ao que ves»

En este año a punto de concluir, A Mariña en Ruta repitió el éxito del anterior, y eso que la pandemia ya estaba. Precisamente ella, quizás, ha sido una especie de resorte que derivó la atención a las actividades al aire libre y divulgativas, como las de dicho programa. La clave, según Canosa: «Cada vez demandamos unha maneira diferente de visitar os lugares. O sendeirismo xa leva moitos anos como actividade lúdica pero creo que a xente empeza a demandar esa información extra que axuda a dar un valor engadido ao que ves. Xa non é so facer un percorrido por un sitio bonito, senón saber... Sexa polas prantas, pola historia, polos costumes, por xeoloxía, valorar máis o que tes ao teu arredor».

La evolución de las georutas

Las georutas fueron ganando terreno, confirma Canosa: «Empezaron nas Catedrais en Ribadeo no 2015 e o éxito foi exponencial, en lugares e en actividades». «E nas actividades de divulgación que fago nos centros de ensino _añade_ en máis dunha ducia de casos algúns rapaces e rapazas se animaron a centrar o seu futuro na xeoloxía, o cal é algo que congratula moito, que o teu traballo permita a outras persoas ter outra visión e que lles apaixone».