Xoán Pastor Rodríguez: A columna vertebral da cultura barbancesa

Falar en Barbanza de cultura implica, necesariamente, referirse a Xoán Pastor Rodríguez Santamaría (Porto do Son, 1973). Primeiro, porque el é o motor que impulsa a asociación que desde hai case 17 anos constitúe o principal eixo dinamizador da literatura nesta comarca: Barbantia. Segundo, porque desde o 2017 dirixe o gran referente a nivel artístico: o Museo de Artes do Gravado á Estampa Dixital. E terceiro, porque desde ambos puntos tece unha maraña de actividades, en colaboración cos concellos e con diferentes entidades, que fan que a axenda cultural da zona non deixe de medrar.

Recoñece que sempre lle seduciron a literatura e as artes plásticas, un interese que medrou durante a súa etapa na Universidade de Santiago de Compostela, onde se licenciou en Filoloxía Galego-Portuguesa e Filoloxía Hispánica. Co xurdimento de Barbantia, tivo a oportunidade que sempre desexara para desenvolver esa faceta de dinamizador cultural: «Non se trata só de que eu aporte, senón do coñecemento que me achegan as persoas que vou coñecendo. Barbantia é unha gran experiencia para diversificar saberes, para xestionar e animar a cultura».

 Primeiras publicacións

As súas ansias de divulgar obras e autores, unha das principais liñas de traballo da asociación, xa deran antes froitos, pois no 1999, Pastor Rodríguez lanza Escritores do Barbanza: «Non había un libro que recollese o labor dos autores da comarca. Coido que é un volume que precisa xa unha actualización e unha nova edición». A publicación foi o cumio dun proceso de investigación que o levou a coñecer en profundidade a situación do eido literario, a darse conta de que esta é terra de escritores: «Abraioume a cantidade de autores case descoñecidos que atopei cando me mergullei en bibliotecas, arquivos e bibliografías».

Logo chegaron outras obras, como Diccionario de escritores ribeirenses e A Pobra do Caramiñal. Cronoloxía histórica, vinculadas coa comarca e coa súa cultura. Diante desta traxectoria, era natural que, cando se constituíu Barbanza, o sonense entrara a formar parte e mesmo liderara a iniciativa: «A miña integración foi produto do meu interese cultural e da miña amizade con boa parte dos fundadores. Coido, modestamente, que o tempo nos deu a razón e xa levamos case 17 anos traballando pola cultura».

Similar foi o seu ingreso, como director, no Museo do Gravado de Artes, despois de colaborar coa sala na organización de diversas exposicións, entre elas, BarbantiaRte. Como todos os que se mergullan nos seus fondos, Pastor Rodríguez marabillouse cos tesouros que alí atopou e comprometeuse a traballar na súa divulgación, así como no incremento de mostras, na posta en marcha dun obradoiro de gravado ou na catalogación das obras, que nunca deixan de chegar.

Do traballo realizado ata o de agora, o sonense destaca o esforzo que permitiu que o centro acadara a relevancia que se merece: «Polos seus intercambios e polas súas obras, ten recoñecemento non só en Barbanza, senón a nivel estatal e incluso no estranxeiro, pero hai que seguir nesta liña, para que se recoñeza o seu labor na dinamización do mundo rural».

Incursión na política

Incluso desde o eido político quixo facer cultura Xoán Pastor Rodríguez, primeiro como concelleiro desta área en Porto do Son e despois como alcalde. Ostentou o bastón de mando ao longo de ano e medio: «Era un momento de parálise do Concello e penso que traballei moito e honradamente. O meu obxectivo foi lograr melloras para o municipio, protexer o patrimonio cultural e avanzar na mellora dos servizos».

Aínda que non se arrepinte daquela incursión, pois confesa que «a política municipal é ingrata, pero tamén dá alegrías», agora o seu camiño é outro. Xunto con varios barbanceses cos que comparte intereses, soña coa posta en marcha na comarca dun gran centro de estudos que integre biblioteca, museo de arte e arquivo cultural: «A idea é institucionalizar e conservar o legado cultural da comarca e niso estamos». A nivel persoal, Pastor Rodríguez asía con volver ás investigacións, algo que a falla de tempo lle impide, para darlle forma a un catálogo de artistas de Barbanza.

Traxectoria. Pastor Rodríguez é licenciado en Filoloxía Galego-Portuguesa e Hispánica pola USC. Exerce como director do Museo do Gravado de Artes.

Iniciativas. Está detrás de propostas como A Voz de Barbantia, a exposición BarbantiaRte, os Premios da Cultura, o Anuario de Estudos do Barbanza, a Romaría das Letras ou o blog Cafebarbantia.