Comercio local

Cóntanos Xulio que no pasado mes estivo mercando libros nunha libraría inaugurada a mediados do século XVIII e tomando uns viños nunha taberna que data do XVI. Tamén nos conta que o pan que consume mércao nunha panadería que está rexentada pola terceira xeración da mesma familia, pero os da cuarta xa traballan todos fóra da vila ou noutro tipo de actividade.

Daquilo da herdanza dos negocios familiares xa só quedan casos raros, nun entorno onde florecen coma cogomelos en outono as grandes superficies e caen como follas agostadas as tendas de barrio. Cada día vemos máis locais coa persiana baixada, porque preferimos ir de compras a algún deses centros comerciais onde supostamente o tes todo, animado por luces e musiquiñas que che atraen como moscas ó pastel; e cando deixas de lado á tenda do veciño, este vai reducindo o número de produtos almacenados a medida que os clientes prefiren desprazarse a eses lugares que Saramago chamaba A Caverna, nunha novela onde nos amosaba como asistimos á morte dun mundo onde se consumía o necesario para entrar noutro onde se nos invita a acaparar, onde semella que todo é mellor, máis uniformado e moderno. Un modelo que estes días veremos con maior insistencia ateigando os aparcamentos deses grandes centros e almacéns, cando se achegue o Venres Negro e as compras do Nadal, outra imposición do mercado destinada ó consumo, contra a que loitarán os pequenos comerciantes vilegos con ofertas e sorteos tratando de recuperar a uns clientes que, aínda dicíndose amantes do seu lugar de residencia, collerán o coche para gastar fóra con máis afán acaparador ca de necesidade.

E coa morte do comercio local, iremos vendo como se extingue o rural, provocando ese novo tipo de emigración de proximidade en favor dos grandes núcleos urbanos mentres as pequenas vilas e aldeas fican baleiras e sen servizos ou, como moito, reducidas a iso que se dá en chamar o turismo estacional, durante unha ponte sen chuvia ou 15 días no verán. E se ben nesta xeración aínda hai quen tira pola terra que foi dos seus pais e avós, para a seguinte xa non estará tan claro e, como na novela de Saramago, a ambición será vivir dentro dun centro comercial. De momento xa hai quen descansa a fin de semana metido nesas cavernas onde, ó contrario do que nos contaba Platón, somos máis atraídos polas sombras de dentro ca pola luz de fóra.

Defender ós tendeiros de barrio ou das vilas xa o propuxo o político Pierre Poujalde en 1953, en Francia, reivindicando a defensa dos comerciantes e artesáns fronte ás grandes superficies comerciais, unha reivindicación que, por un mal entendemento dos seus dirixentes, a duras penas durou cinco anos.

Agora formulamos a pregunta que sempre nos intriga, ata onde o modernismo é respectuoso coa tradición e ata onde a tradición é obsoleta?.

Claro que non se pretende que volvan aquelas tendas de aldea onde se vendía a carne e os zocos sobre o mesmo mostrador, onde ías mercar o carburo e pesábancho na mesma báscula onde antes pesaran un quilo de xureis; porque, nas pequenas vilas tamén pode haber tendas con boas e amplas ofertas sempre e cando haxa clientes. E no rural, así como se van pechando servizos tamén se vai fomentando o despoboamento.