O cinematógrafo en Exipto

Estamos diante da capela de Exipto. Miras para o piñeiral partido en dúas metades, atravesado pola estrada de Abanqueiro. No fondal que cae cara ao mar, a maleza recobre as ruínas da fábrica de ladrillo e o forno da telleira dun home que empregaba cabalos dando voltas coma noras para trillar o barro de facer as tellas. Herba e árbores ocupan agora aquel rectángulo un pouco pedregoso con dúas porterías, un campo a onde me levaba meu irmán Rafa para ver os partidos do Turista de Abanqueiro. Uns cantos anos máis tarde soubeches que había en Vigo outro club co mesmo nome.

Vas paseando por entre os piñeiros e, de súpeto, da arca da memoria e da imaxinación xorde unha voz que che avisa: «Nunca o esquezas. Nós nunca pretendemos tunear o noso pasado». En efecto. Non podemos. Sabémolo ben. Nós non vivimos unha infancia dourada e ditosa, mais si ceibe, fantástica e salvaxe, aventureira, con días tristes e amargos, mais tamén con outros alegres, cheos de ledicia, e mesmo felices.

Agora xa nos atopamos fronte ao campo onde se celebraban antigamente as festas de Exipto, que nos tempos da nosa infancia eran moi visitadas. Atraían xentes de toda a contorna. Mesmo viñan barcos de Rianxo. Atracaban no pequeno porto do Bodión, desde onde nós zarpabamos cando iamos ás da Guadalupe. E nese instante a voz de antes volveu para revelarche algo que flotaba entre as sombras da túa deformante memoria: «Non te lembras daquela casa de aspecto pobre e solitaria, de ladrillo sen cementar? Erguíase uns metros despois de pasar pola molineira da túa cuñada Lola». Si. E entón empezaches a visualizar aquela edificación entre a brétema dos teus recordos.

E pouco a pouco vas recoñecendo as pezas daquel mosaico que circulaba por diante dos teus ollos. E comentaches para ti mesmo: «Alí instalaron os feirantes o cinematógrafo. Foi a primeira vez que vimos aquel artefacto de onde saía un monllo de luz que proxectaba figuras animadas sobre unha saba branca que penduraba na parede de fronte á porta». Aquela cutre casa, case espectral: catro paredes e un teito. Oca por dentro. Alí foi onde instalaron o aparato. Nós estabamos apiñados polos costados da planta de barro, e sen tapar o cono de luz que saía da máxica máquina cara á esgazada saba. Eramos moitos, viñeron rapaces e rapazas de todos os lugares da parroquia. A miña desartellada memoria non gardou o prezo da entrada nin o título da cinta. Pero apostaría algo a que era de Tarzán.

Pero iso non era o máis importante. O importante era o instante, a visión daquel intre no que ficabamos mudos, pasmados, marabillados, enchoupados nas imaxes nas que os protagonistas se comportaban coma se fosen reais, naturais, e que esquivaban os perigos que se lles presentaban na vida e que a nós nos parecían imposibles de superar. Soñei toda a noite co silencio que nos envolveu durante o camiño de volta para a casa.

Preguntámoslle a Eugenio Triñanes se recordaba o título da película. El era un dos rapaces que tamén asistiu á sesión do cinematógrafo. Era do Saltiño e coñecémonos anos máis tarde cando xogabamos xuntos ao fútbol nas ringleiras do Club Deportivo Boiro. Non lembraba o título, pero si que os feirantes anunciaban a proxección mediante un embude que colocaban na boca. Ademais do título, a publicidade, segundo nos confirmou, dicía: «Intriga, emoción, patadas y trompadas».