Territorio Vákner de adultos: aquí, os tres relatos máis puntuados polo xurado

«Bring your Spirit down!», por Natalia Monje [Primeiro premio]

Os camiños nunca son iguais cando vas que cando vés, iso ensinoumo un hospitaleiro dos Oscos. O roteiro é o mesmo, muda a paisaxe, muda a perspectiva, o que ves á volta non o ves á ida. A quen se lle ocorre facer o Camiño á inversa, dende Fisterra ata Roncesvalles? Aos peregrinos de outrora, e a min. E en novembro? A paisaxe renxe como unha torrada, os sendeiros xeados, o Rego do Cadro que cabalga libre de rendas, en novembro, e á inversa, isto non o fai ninguén. Só quen quere afastarse, quen ten poucos cartos, quen busca a soidade. Só ti, Dami, Dami, omg, estás na túa era cool, escribe alguén en resposta á túa story en Instagram.

Damián entra na aldea precedido polo xigante da súa sombra. O sol ponse tras el, cara Fisterra. Olveiroa, primeira etapa do Descamiño, check, tacha na súa lista mental. Ben merezo un colacao e unhas lentellas, demo de frío. Unha manda de vacas cruza a estrada aos tombos. Detrás, a moita distancia, un rapaz avanza a saltos apoiándose nunha vara, como se fose unha pértega.

—Pareces un boteiro de Viana, berra Damián.

—E ti, para estar enteiro, es lento coma unha lesma, responde o mozo.

Só cando o ten ben preto ve que a súa perna dereita remata pronto e mal, nun nó do pantalón de chándal á altura do xeonllo.

***

O albergue da aldea cheira ben, a sopa de galiña vella. A propietaria bule polo corredor co impulso deses brazos fortes. O bordo do seu xersei arrastra polo chan, cubrindo o límite das pernas, amputadas á altura das coxas. Desde abaixo, os cristais nos seus ollos trazan un rápido ronsel de envexa, ansia ao atopar de fronte os xemelgos de Damián marcados a través das mallas.

—Non se pode saír ata mañá. Se saes, non entras.

—Non se preocupe, que marcho moi cedo. Hai algún bar por aquí, en Olveiroa?

—Lobeirao.

—Será Olveiroa.

—Lobeirao. Isto é Lobeirao. Bar non che hai. O baño é a porta do fondo.

***

A habitación, máis que a dun albergue, semella o dormitorio de alguén. Hai un parque de bebé, roupa nun armariño baixo, un colchón moi usado directamente pousado no chan. Damián grava un vídeo: cando meterte na cama conta como adestramento. Unha a unha, vai separando, sopesando e valorando as sete capas de mantas de la rematadas nunha colcha de flores. Este é un pobo intelixente, quen tivese pensado que podes levantar pesas mentres dormes?

***

Damián acorda canso, esmagado, coa sensación de ter pechado os ollos nada máis que uns minutos. Nin un só like? O reel das mantas non deu subido, apenas hai cobertura entre eses muros de pedra. Son as cinco da mañá e ten tanta fame que se comería unha baldosa do chan, se tivese onde quentala. Abre a porta e sae ao corredor en tebras, o cheiro a sopa aínda espesa o aire. POV: en busca da pota máxica.

A cociña de ferro está acesa. Na estancia, envolto nunha burbulla de vapor quentiño, un berce treme coa calma dun sono fácil. Damián pousa o cullerón e levanta o bordo baixo do cobertor: si, o meniño está enteiro, dous peíños suaves, dúas pernas tenras, e máis arriba unha barriga branca, e máis arriba dous braciños moles, e máis arriba unha cara morna, e no medio da cara un oco negro onde debería estar o nariz, un oco que asoma a interioridades que nunca deberían mostrarse.

Que merda ten esta xente? Lepra? Ou algo peor. Unha enfermidade endóxena, un microbio no aire, unha bacteria na sopa. Dos and don’ts, Dami, dos and dont’s. Son tres quilómetros ata Corzón, marcha, pero xa.

***

As campás apenas conseguen abrirse paso no estrondo dunha choiva que, máis que caer, losquea. Así non chegas a Corzón, corazón. As xanelas da igrexa parroquial de Lobeirao, as únicas xanelas altas de toda a aldea, esparexen unha luz convidadora. A porta está aberta. Dentro, parpadean tenues cirios chantados nas escaleiras do altar, entre moreas de exvotos de cera que piden pola curación de toda a diversidade das partes do corpo. A mirada de Damián recúa ao cruzarse con dous ollos enormes de discos negros sobre esclerótica púrpura.

Un rostro temible, corpo de lobo espiñado, xigante sobre dúas patas, garras ao ceo, percorre as paredes, murais pintados con inxenuidade románica. É máis horroroso que o demo de Moraime. Nunha sucesión de viñetas, o monstro bisba pugas negras no ouvido dunha dama pálida sen orellas. O monstro senta nunha mesa avituallada con membros humanos, pés, mans, dedos, caudais vermellos corren desde as súas fauces, que dor, que dor, que pena, Damián, no medio do peito negro da besta, fai non moito tempo, alguén rascou unhas palabras: Bring your Spirit down!

Damián sacode o corpo. Unha corrente eléctrica de certeza impúlsao cara o altar. Estende o brazo, tremendo, e afunde o dedo índice nun exvoto que representa a perna dun neno. A cera, o que pensou que era cera, cede ao tacto, como o faría a pel e a carne tenra. Os camiños nunca son iguais cando vas que cando vés. Que esperas atopar se fas o camiño ao revés?

Un deus inverso, o reverso dun deus. Un deus que come o corpo noso e bebe do sangue noso. Un deus salvaxe, que che leva a perna na primeira comuñón. A besta lendaria de Dumbría. Olveiroa, Lobeirao.

Que vas atopar se desandas un camiño sagrado?

Corre, Dami, corre. Darse instrucións funciona. Dentro del vive alguén máis sabio, máis listo, máis eficaz, alguén que só emerxe en momentos de desesperación. Dá a volta, Dami. Corre no sentido correcto, corre cara Fisterra.

***

En Vao de Ripas, ao cruzar a ponte, a choiva queda atrás. O río deslízase manso baixo o abrazo do monte Castelo. Alá adiante, espertan as lareiras de Logoso e o cheiro a pan cocido acende o ánimo desfeito de Damián. Un paxaro anuncia o amencer, o mundo será novo un día máis. Diante del, na dirección da fin do Camiño, comeza a despuntar un sol negro envolto en lumaradas púrpuras, negro como os discos nos ollos da besta.

Pero que esperabas descubrir.

O Vákner foi un Moscoso de Altamira, por Natalia Lema [Segundo premio]

Dumbría, 25 de setembro do presente ano 2024

Estimados veciños e veciñas desta terra que tanto amei:

Escribo esta misiva ca única premisa de que as miñas palabras cheguen a alguén e non deixe este mundo ca estela da tolemia que nestes instantes me asolaga. Non quero que pensen os meus veciños, a miña querida familia, que a miña morte é fortuíta. Fun alcalde de Dumbría ca única intención de chegar a facer esta terra grande e próspera. Gobernei co corazón e quizais foi iso o que me levou a este cruce de camiños.

Todo empezou naquel desafortunado ano 2022. Empezaron a chegar misivas á miña mesa, izadas de mandatos que parecían imperativos por momentos. Pequenas notas con letra moi ornamentada, como a caligrafía da xente vella, onde me pedían encarecidamente que loase a figura do Vákner. Nun primeiro momento, pensei que sería cousa de Raúl, ou de alguén do equipo de goberno que quixese facerme unha broma sentida. Como non cesaban, dei por feito que era algún veciño que tiña gana de facer unha proposta e que prefería o anonimato para iso. Patrocinei o primeiro certame de relatos, mandei facer un pequeno congreso sobre o relato do bispo armenio e rinme nos meus adentros de todos aqueles que visualizasen na súa cabeza tal monstro. Tomábaos por parvos, que tan equivocado estaba!

As notas non cesaron, ninguén podía explicarme quen as depositaba. Cada vez que aparecía un papel descolorido, visualizaba incesantemente as cámaras da Casa do Concello sen lograr resultado algún. Non lograba entender quen me acosaba, sen pensar en ningún momento que aquilo excedía os límites suxeitos á razón e á verdade racional.

Fun facer probas. Escáneres de todo tipo. Os médicos quedaron abraiados, nos resultados só vían manchas, os aparatos de raios-x eran incapaces de delimitar as formas dos órganos e todo parecía unha mole. Os doutores preguntáronme se me inxectaba algo antes das probas, algún líquido ou droga. Había días que non mexaba, ou mexaba sangue sen razón aparente. Algúns días, tiña unha fame voraz, outros apenas probaba bocado. Pensei sempre nun cancro, en cousa mala, como din os que aínda viven a enfermidade con pudor. Nunca pasou pola miña cabeza que o Vákner se estivese apoderando de cada átomo do meu ser.

Aí comezaron os soños, de forma tenue ao principio e máis fortes e dolorosos despois. Aparecía aquel monstro de grandes galadas que parecía engulirme e espertaba suado, coa roupa da cama adherida ao meu corpo. Seguidamente, comezou a falarme, cunha voz grosa que semellaba chegar dende as profundidades da terra.

Dicíame que antano fora forte. Nacera como primeiro fillo dos Moscoso de Altamira e dende o nacemento notaran a súa natureza visceral e antinatura. Decidiran encerralo nos sotos do castelo e dalo por morto ante os ollos do mundo. Unha parella nova que perdera o seu primeiro fillo en tempos de grandes pestes era un relato factible. Aínda así, loitou sempre polo ben de seus pais e seus irmáns, librándoos dos maiores inimigos e promovendo que axiña se convertesen en respectados aliados da Coroa de Castela. O único que varou os seus propósitos foi o bispo Mártiros, que o sorprendeu nos montes de Dumbría mentres gozaba da escuridade coa que o gornecía a noite estrelada. O relixioso estaba acostumado a tales devires doutro mundo. Asasinouno cunha valentía que admiro, tanto que hai días que lle rezo unha e outra vez para que veña paliar os meus tormentos. Agora, pasados máis de cincocentos anos dende aquel tráxico suceso, el ten a posibilidade de volver á vida a través do sacrificio dunha alma.

Pecho os ollos e aínda sinto como as palabras do Vákner resoaron na miña cabeza durante moito tempo despois de espertar. Coido que nese momento souben que tiña unha espada de Damocles sobre a miña cabeza, unha sentenza de morte da que apenas teño esperanzas de saír ileso.

Nas últimas veces que contactou, díxome que habería sinais da súa chegada. Hai poucos días, encontraron restos de ritos de bruxería na antiga Pedra Cabalgada do Brazal. Sei que foi o séquito que lle rende culto. Os fillos e netos dos devanceiros que o coidaban no século XV para que o mundo non soubese da súa existencia.

Díxome tamén que unha lúa antes da súa chegada o astro colorearíase como se fose o mesmo Apocalipse. Botáronlle a culpa aos incendios de Portugal, pero eu sei a verdade. Ardeu moitas veces o país veciño e nunca se viu tal espectáculo nos ceos galegos.

Ben sei que son coincidencias para os demais, pero para min son constatacións de que o Vákner volve, de que xa está a invadirme. Anda recorrendo cada célula do meu corpo, cada alveolo dos meus pulmóns, cada gota de sangue que o meu corpo fabrica con aleivosía para alimentalo.

Deixei a política, centreime en conformalo en todo o posible, crúzome cada día cos carteis publicitarios que eu mesmo encarguei para a vila e, aínda así, nada é suficiente para el.

Non sei se poderei acabar esta epístola, con cada palabra que rubrico a miña man queda máis tesa, como se unha forza allea me impedise contar a realidade que padezo. Non obstante, o meu deber é advertir que o monstro volve con forzas a un mundo que se vai ter que encher de pregarias para poder facerlle fronte. Gustaríame que protexésedes aos nenos, aos enfermos, ás persoas maiores, aqueles que quizais non teñan posibilidade algunha de defenderse. Non sei con que plans vaia arribar.

Eu só rezo para que todo sexa produto da miña psique, que isto sexa unha paranoia e non unha hecatombe para tantos que van morrer nas súas gadoupas. Só Deus nos pode valer.

Teño que deixar de escribir, sinto como golpea a miña caixa torácica dende dentro, apertando o meu corazón co seu puño. O meu tempo está a consumirse e os meus ollos vólvense acuosos cando penso en todo aquilo que deixo atrás.

Sinto medo, pero non ouso pechar os ollos. Se o fago, vexo os seus, ollándome con vilo.

Non fuxades. Unicamente sede precavidos. Preparádevos... Se algo entendín de todo isto é que, canto máis queres fuxir dunha cousa, máis che persegue.

Metáforas dun monstro, por Rocío Leira [Terceiro premio]

Nos dominios das terras dumbriesas habita un monstro, de nome Vákner. Entre valados choídos polo arume e carreiros poeirentos cérnese a súa lenda.

Conta a historia que o monstro non está só, que ten secuaces e camaradas. Ducias de bestas coma el, que pasan as noites asexando cos seus rostros de obsidiana.

Deambulan en mandas, voraces, entre as fendas das sombras. O resío do silencio é o seu mellor aliado e, cando as tebras da noite caen sobre a rexión, as bestas espertan, dispostas a soterrar todo coa cal viva dos seus dentes.

Unha muller peregrina soa. O resón do medo bate contra as árbores, golpeando os seus adentros. Unha estepa sedimentada en silencios apouviga os seu pasos. Ignora o aciago destino que a agarda.

O monstro sobe ao penedo e esculca, vixiante. No momento oportuno abalánzase sobre ela, con extremo coidado. O monstro tamén sabe ser delicado se a situación o require. A vítima cae nun soño hipócrita de placidez finxida.

Despois chegan os demais. Arrodean a vítima, dispostos a desfiañarlle a autoestima.

Os ollos arregalados das bestas repenican sobre ela coma aldrabas. O sangue cae das súas fauces. As gadoupas da xauría, coma hedras, súbenlle polo peito, marcando a pel dela cos seus alentos de cóbregas indomesticadas. Logo chega a excitación do escarnio, da carne aberta con saña, das pingas de sal que estremecen a pel ferida a dentadas.

A vítima fica muda e esfarelada, sometida a un letargo que a deixa á intemperie.

Entre os pinos e os loureiros abrolla a munición dos monstros. Móvense, deseñan macabras danzas sobre ela mentres a vergoña rebenta en vil metralla.

A dignidade da vítima queda sometida ao estraperlo das bestas, sen voz, crebada e palpitante. Os petóns aguilloados da vergoña xúnguense sobre o seu peito vilipendiado.

Cando rematan, os convois das bestas decláranse en retirada. Un a un, os verdugos escapan. A mesquindade eslúese en escorregadiza indecencia.

A vítima esperta sen sospeitar nada. Os seus recordos son gándaras baldías nas que non medra ningunha lembranza. Ten borralla na memoria e non retén nin pinga da apocalipse acontecida.

Malia a todo, o medo cae coma leite de figo, nas entrañas. Síntese descoñecida, mesmo por veces, rilada nos adentros, desertificada. Coas raíces enchoupadas, mantense allea á bacanal que vén de profanala.

O monstro segue coa súa vida cotiá, saboreando o éxito do seu anonimato. Ninguén debe saber da súa atrocidade. A normalidade debe seguir xirando, finxida e falsa, coma a realidade. Pero a súa maldade segue a medrar coma herba vizosa e sinte que de novo debe actuar para calar a besta radioactiva que lle ecoa nos adentros.

A vítima volve selo ducias de veces máis. As áspides das bestas volven devorala sen que ninguén sospeite nada. O monte garda a desvergoña entre os breixos e as xibardas.

Mais de súpeto, un día, algo cambia. Un bispo chamado Mártiros crúzase coa besta e descobre a súa natureza de alimaña. O monstro, e a súa verdadeira natureza, quedan ao descuberto.

A vítima toma conciencia del, pero non laia. Sábese aldraxada, pero non se deixa abater pola brea emocional. Renace das súas quebras, mantense irta para non sentirse devorada polos duiros da rabia.

Sae do monte coa cabeza ben alta. Camiña digna e erguida, co facho da honra no alto. Rematou o tempo do escarnio e da congoxa. Agora é chegado o momento das derrotadas.

Ela alza a voz. Quere cambiar as narrativas, proclama. A vergoña debe mudar de bando, para así poder ser saldada. O monstro debe pagar, e con el, todos os monstros cotiás que agora se vén sinalados.

As crónicas deitan ducias de páxinas sobre a masacre. As bestas ocultan os rostros de acibeche tras murallas. A vergoña nunca foi unha carga doada de levar.

Ela, pola contra, sae orgullosa nas portadas. Xa non é un banzo vencido, négase a volver ser entullada. A vítima é agora unha muller apoderada que se propón derrocar a todas as mandas co estrondo da palabra. A primavera da xustiza, por fin, agroma vizosa, empurrando as flores da dignidade.

Pero a vitoria ten as pólas curtas cando se trata de seres deste tipo. Por cada monstro derrocado, sempre hai novas bestas dispostas a refulxir e tomar protagonismo. Poderiamos falar de Mazán, en vez de Dumbría e chamarlle ao mostro Pélicot no canto de Vákner. Por desgraza, os monstros, coma as historias, sempre están condenados a repetirse.