Xosé Zapata: «Estamos nunha segunda idade de ouro da animación galega»

Ao cuarto nomeamento foi a vencida. Tras as candidaturas como produtor con Minotauromaquia (2004), El ataque de los kritters asesinos (2007) e Vicenta (2010), chegou o Goya para a curta The Monkey. «Quitei a espiniña si, ademais cun proxecto moi persoal que partía dunha idea miña e no que eu teño presenza como produtor, director e guionista. Pero o cine en todo caso é un traballo colectivo, eu concíboo así, e neste filme houbo máis de cen persoas traballando», e todas achegaron a súa contribución, cada unha na súa parcela, di Xosé Zapata (A Coruña, 1975). E cita por exemplo ao compositor da banda sonora, o catoirés Manuel Riveiro, membro de Milladoiro e que fixo a música para filmes de Dani de la Torre como El desconocido, La sombra de la ley, Live is Life e a serie La unidad.3

De feito, a colaboración traspasa fronteiras en The Monkey, porque este traballo, e o seu nivel profesional, subliña, non sería posible sen o apoio do seu socio portugués, a produtora Sardinha em Lata, e das axudas públicas lusas. «É un dos países de Europa que dispón de mellores subvencións para facer animación. Déronnos máis de cen mil euros e iso que un dos directores, eu, era de fóra; é verdade que o outro, Lorenzo Degl'Innocenti, é italiano, pero leva vinte anos en Portugal desenvolvendo o seu traballo».

«O goya vennos de marabilla», clama Zapata. Por exemplo, para a súa viaxe a Bordeos, onde co mesmo equipo de The Monkey presentarán o 8 de marzo no festival Cartoon Movie o proxecto Tablas, no que adaptan a novela de Paco Cerdá El peón sobre a partida de xadrez que Arturo Pomar e Bobby Fischer xogaron en Estocolmo no inverno de 1962.

Pero coa súa produtora Parrocha Estudio anda Zapata tamén noutras cousas, como a primeira longametraxe de ficción lusa nos últimos vinte anos, Os demónios do meu avô, dirixida por Nuno Beato, en stop-motion e coa participación da Agadic (Axencia Galega das Industrias Culturais), da Xunta e da TVG. Catro anos de traballo para narrar unha historia de regreso ao medio rural, unha aldea abandonada entre Bragança e Ourense. A cinta, que xa está rematada, estrearase este mesmo ano.

Traballan ademais nunha serie para Disney na que están implicadas as televisión públicas portuguesa e española en coprodución con Brasil, cun guionistas galegos e un equipo de deseñadores da Coruña: O diario de Alice. Son 52 capítulos curtos distribuídos en dúas temporadas.

«Estamos nunha segunda idade de ouro da animación galega, que provén daquel xermolo de Dygra e Bren Entertainment (selo de animación de Filmax), do éxito de El bosque animado. Sentirás su magia (2001), a primeira longa de animación íntegra en 3D feita fóra de EE.UU. Este é o segundo boom, superada esta fonda crise, un rexurdir despois de dez anos moi duros», argumenta o cineasta galego.

Cre que é posible facer animación en Galicia, pero hai que ter en conta na valoración, lamenta, os tímidos apoios que teñen. En Cataluña só para animación, subliña, a Generalitat destina unha partida de sete millóns de euros. «En Galicia non hai un orzamento pechado. Competimos en suposta igualdade de condicións co cine de autor, o cine comercial, a televisión…», explica Zapata.

Por exemplo, no 2021, Zapata, coa produtora Sygnatia, que promove Chica y lobo, o filme sobre o cómic de de Roc Spinet, que el mesmo dirixe, a citada serie para Disney e outra serie de animación de Filmax, coparon, lembra, a terceira parte do orzamento da Agadic para o sector audiovisual.

«Demandamos un programa de financiamento específico porque son moi específicas as circunstancias e necesidades da animación, os seus condicionantes técnicos son moi distintos. A competencia aberta, tal e como está formulada, non é xusta. Depende da boa vontade da Xunta e da sensibilidade cara a animación que teña o xurado desa volta», critica.

Precisan fondos específicos como en Francia, como en Cataluña e como en Valencia. «Sen isto -incide- non hai continuidade posible. A debilidade competitiva fronte a outros mercados é flagrante. Resulta imposible consolidar unha industria, un estudio de animación. Nós temos plan de traballo deseñado ata 2025… Tería que estar así pensado desde O bosque animado, pero seguimos agardando. Estes dous goyas deberían axudar a favorecer estes cambios normativos», insiste Zapata.

Tanto o de Chelo Loureiro como o del, di, explícanse pola primeira idade de ouro: «Somos fillos daquela primeira onda, a de Dygra. Hai moitos traballando que veñen daquela época, moi valiosa pola experiencia e as vocacións que forxou», enxalza. De feito, a maioría destes estudios concéntranse na Coruña, porque foi aí onde naceu e medrou Dygra, ao redor de Manolo Gómez. Hai que aproveitar estes momentos doces para cimentar a continuidade, advirte o realizador, senón todo queda «nunha flor dun día, en triunfos puntuais». «E non debemos esquecer que Alberto Vázquez é o mellor creador de animación de autor de toda Europa. Iso non se debe desbotar. Precísase unha certa seguridade e continuidade para traballar», conclúe.