Os creadores, sobre o xeito de dar leccións

A VIDA TRÁZASE A SI MESMA

• «Repítoche que non se fai o plan de vida, senón que esta trázao para si mesma. Fixarte un camiño? O espazo que percorras será o teu camiño. Non te fagas, como planeta na súa órbita, servo dunha traxectoria» (Miguel de Unamuno).
• «E agora tócanos comentar a mocidade e o seu deber fundamental, que é a rebeldía... Cada ser humano será tanto máis útil á sociedade de que forma parte canto máis forte sexa a súa personalidade e, xa que logo, a súa incapacidade primaria de adaptación» (Gregorio Marañón).
• «O que me interesa a min, home, é a humanidade, a miña antepasada. O que me conmove, o que me enfeitiza das creacións humanas, das obras de arte, é reencontrar no fondo de cada unha delas un artista, un irmán que presenta a natureza baixo un rostro novo, con toda a potencia ou toda a dozura da súa personalidade» (Émile Zola).

PRODUCIR VERDADE PURA, SEN PRETENSIóNS

• «Con que palabras dicir a felicidade da folla verde e do paxaro que voa?» (Ramón del Valle-Inclán).
• «O primeiro buraco feito nunha pedra é unha revelación» (Henry Moore, escultor).
• «O sinxelo e primario non cambia: cambia todo e o irredutible permanece. Cambian os xeitos de escribir, segundo o gusto do público; non sofre mudanza o que está reducido á súa expresión elemental» (Azorín).
• «Cada día seguía traballando ata que unha cousa tomaba forma; e sempre interrompía cando vía claro o que tiña que seguir. Así estaba seguro de continuar ao día seguinte. Pero ás veces, cando empezaba un conto e non había modo de que arrincase, sentábame ante a cheminea e apertaba unha monda de mandarina e caían pingas na chama e eu observaba o chispear azulado» (Ernest Hemingway).
• «Así nós (el e os cubistas), cando produciamos as nosas construcións, produciamos verdade pura, sen pretensións, sen trucos nin malicias. O que fixemos entón non se fixera nunca: fixémolo desinteresadamente e, se vale algo, é porque non pensamos tirarlle proveito material» (Picasso).

CALQUERA OFICIO VÓLVESE  FILOSOFÍA

• «Pero eu dígoche que calquera oficio se volve filosofía, vólvese arte, poesía, invención, cando o traballador dá a el a súa vida, cando non permite que esta se parta en dúas metades: unha, para o ideal; a outra para o mester cotián. Senón que converte cotián mester e ideal nunha mesma cousa, que é, á vez, obrigación e liberdade, rutina estrita e inspiración constantemente renovada» (Eugenio D’Ors).
• «Pero un home que se mide a si mesmo e se refai segundo as súas claridades paréceme unha obra superior que me conmove máis que ningunha outra. O máis fermoso esforzo dos homes consiste en cambiar a súa desorde en orde e a posibilidade en poder: aí está a verdadeira marabilla» (Paul Valéry).
• «De modo que poderiamos dicir... que o realismo está na obra cando o idealismo está na alma, e que só a forza de idealidade pode chegarse a estar en contacto coa realidade» (Henri Bergson).
• «A vida e o traballo non poden ter outro ritmo que o seu, non poden ser fustrigados nin desviados da súa órbita... Traballar a gusto é harmonía física e moral, é poesía libre, é paz ambiente» (Juan Ramón Jiménez).

A ARTE APRÉNDESE, PERO NON SE ENSINA

• «En suma: creo que a arte apréndese, pero non se ensina. Cantos pretenden dogmatizar en arte non só se equivocan lamentablemente, senón que prexudican á arte mesma que con orgullo simulan protexer. Siga, pois, cada cal o seu gusto e as súas tendencias. Dese modo, divirta ou non aos outros, conseguirá, polo menos, divertirse a si mesmo... que non é pouco» (Manuel de Falla).
•  «De non ter traballado cunha vontade férrea e un ardor infatigable, non tería comunicado ás miñas obras a miña expresión persoal da natureza e da vida. Son o traballo e a determinación os que fortaleceron, os que deron vigor á miña arte» (Auguste Rodin).
• «Observa os meus xardíns onde os xardineiros van na alba a crear a primavera. Non discuten sobre os pistilos nin das corolas: sementan as sementes... Deixa, pois, ao porvir desenvolver unha por unhas as súas ramaxes. De presente en presente terá crecido e entrará concluído na súa morte» (Saint-Exupéry).

A ARTE (A NOTICIA?) NON É  UN GOCE SOLITARIO

• «Unha obra de arte é boa cando brota da necesidade... Entre en vostede e examine as profundidades das que brota a súa vida: no seu manancial atopará a resposta á pregunta de se debe crear. Entón, acepte sobre si ese destino e sopórteo coa súa carga e a súa grandeza, sen preguntar pola recompensa que puidese vir de fóra» (Rainer María Rilke).
• «Toda creación supón na súa orixe unha especie de apetito que fai presentir o descubrimento. A esta sensación anticipada do acto creador acompaña a intuición dunha incógnita xa posuída, pero inintelixible aínda, que non será definida senón mercé ao esforzo dunha técnica vixiante... A inspiración é unha reacción emotiva, un reflexo case fisiolóxico que xorde cando se vai descubrindo o obxecto da creación posible» (Igor Strawinsky).
• «Aos meus ollos a arte non é un goce solitario. É un medio de conmover ao maior número de homes, ofrecéndolles unha imaxe privilexiada dos sufrimentos e das alegrías comúns» (Albert Camus).