Querido subscritor

No 2014, tras as marchas contrarias ao Goberno prorruso en Ucraína, os manifestantes que participaran nelas recibiron nos seus teléfonos móbiles a seguinte mensaxe: «Estimado subscritor: vostede ten sido rexistrado coma un dos participantes nuns disturbios a gran escala». 

Cando da natureza dos conflitos bélicos toca falar, Clausewitz é a referencia obrigada. Aplicando o método hegeliano, á tese de que a guerra é dobregar a vontade do teu inimigo pola forza, Clausewitz contrapuxo a antítese de que a guerra é a continuación da política por outros medios. Nunca chegou a rematar por completo o seu tratado, demostrando o difícil que é, mesmo para un brillante xeneral prusiano, definir a guerra; mais hoxe hai certo consenso en que a súa síntese é que a guerra ten tres dimensións (a fascinante trinidade): a forza bruta ou militar; as emocións e o oportunismo; e a racionalidade instrumental. As imaxes da destrución que acompaña ao avance das tropas rusas na Ucraína, e a de tantos ucraínos que empuñan as armas en sinal de resistencia, dan boa conta da primeira das dimensións. O baño de masas do Putin con colo de cisne no estadio olímpico de Moscú vencellando a agresión ao suposto xenocidio nazi dos rusos por parte do Goberno ucraíno; e as dos mortos e feridos civís, xunto coas dos refuxiados que foxen do horror, evidencian a segunda. E o custe da enerxía constata a presenza da última das dimensións, a relacionada coa racionalidade instrumental.

Porque a invasión de Ucraína provocou a redución, cando non o peche, dos fluxos de materias primas básicas (aceites, cereais, minerais…) para algunhas das nosas industrias, pero, sobre todo, do input esencial do sistema produtivo: a enerxía. Putin soubo aproveitar a crecente dependencia enerxética dunha Europa en proceso de descarbonización, e particularmente de Alemaña, como parte da súa estratexia de recuperación de poder global e inhibición da Europa occidental.

Toda Europa reaccionou diante da guerra, nos tres ámbitos. Axudando militarmente a Ucraína, ao tempo que reforzando a defensa das fronteiras. No ámbito emocional, abrindo as portas para recibir a millóns de refuxiados. E no ámbito económico, reducindo os prezos da enerxía. Francia, sen ir máis lonxe, con descontos no prezo dos carburantes, ou conxelando as tarifas do gas; ou Portugal, reforzando o réxime de beneficios para os transportistas. España é unha excepción. Tardamos en reaccionar na resposta de apoio militar, corrixida en 24 horas. A actuación da cidadanía e das oenegués foi por diante do Goberno na reposta humanitaria e emocional. Pero no ámbito económico, o Goberno segue sen reaccionar: nin acaba de decidirse por adoptar medidas de apoio aos sectores que están a padecer o custo da enerxía e a caída de subministres (como ven de facer a Xunta no seu último Consello); nin se mostra sensible diante da desesperada e previsible reacción de tantos pequenos empresarios do transporte, por moi contraproducentes que as súas mobilizacións poidan resultar para o conxunto da sociedade.

Non sobra lembrar a mensaxe orwelliana dos gobernantes prorrusos ao inicio do conflito en Ucraína. Pero moi especialmente por quen, como presidente do Goberno, debería actuar, por ser o primeiro subscritor das mensaxes que lle chegan das rúas e estradas españolas, inmersos como estamos todos, queirámolo ou non, nos «disturbios a gran escala» nos que Putin, conscientemente, nos acaba de situar.