A nube tóxica

Falo por teléfono coa miña amiga Alicia de Buenos Aires, filla e neta de galegos, xubilada dende hai anos na administración. O próximo día 22 teñen cita coas urnas e o país está certamente axitado. Axitado e confuso. A inflación no último ano foi do 140 por cento e no pasado mes de setembro ascendeu un 12,7 %. 

Os ricos son cada vez máis ricos e os pobres, cada vez máis pobres. Empeza a ser unha lei universal. «Vivimos debaixo dunha nube tóxica», dime, non sen humor, porque o humor é a defensa dos indefensos (Vicente Risco).

A imaxe da nube tóxica non se me vai da cabeza. Prendo a radio, repaso os xornais, conecto a televisión e a nube medra, cada vez máis grande e máis escura.

Non hai moito, viviamos arrepiados polos sucesos de Ucraína. Agora Gaza. Escribo estas liñas e as pateras seguen cruzando o Mediterráneo, convertido dende hai tempo nun inmenso cemiterio de seres humanos. Nalgúns casos contabilizamos ata mil refuxiados diarios que chegan ás illas Canarias.

Xa non digamos outras costas de arribada, dende Lesbos ás praias de Alxeciras. Os pasos do río Grande en México concentran centos de miles de emigrantes, familias enteiras que queren pasar aos Estados Unidos, atrapadas polas mafias e as boias de serra (semellantes ás chamadas concertinas en Melilla).

A fame, os desastres do cambio climático, os vellos e os novos señores da guerra, avivados polas potencias interesadas no control e na explotación desa parte do mundo, empurran a miles de refuxiados, que cruzan os desertos para intentar chegar aos países de Europa, os paraísos da opulencia.

Escribo e teño a sensación de estar facendo retórica, enredos fáciles para aliviar a angustia. E en parte é así: cabalgamos entre a impotencia e a vergonza de estar asistindo a un mundo que avanza cara a non sabemos onde, e que perde aceleradamente os principios que un día nos inculcaron e que agora non sabemos onde están: a xustiza social, a solidariedade, mesmo a compaixón e a caridade.

Non é doado nestes tempos agarrarse á esperanza, abofé, xa non digamos ao optimismo.

E, non obstante, a esperanza, o optimismo gramsciano (de Antonio Gramsci), que se fundamenta na vontade de cambiar as cousas, mesmo nos tempos máis atravesados, nunca foron tan necesarios. Ou os principios da relixión, que alguén terá que reivindicar tamén. Non para enfrontar verdades contra verdades, castas contra castas, profetas contra profetas, senón apelando ao que algunha vez nos ensinaron: que os outros tamén somos nós e que polas cousas aparentemente máis pequenas ou máis achegadas é por onde debemos empezar: pola familia e os fillos, por exemplo, polos veciños… Penso neles e penso, irremediablemente, no mundo que arde, moito máis próximo do que imaxinamos...

Sinto de veras que esta marea de domingo saia tan cativa, tan desesperanzada. Mais a nube é negra, e abafa.