Nestes lares eramos máis do maio e tiñamos poucas plantas autóctonas a florear despois das colleitas
16 oct 2022 . Actualizado a las 05:00 h.Mentres noutros sitios empregan a Deus dar augas, en San Vicente dicimos dioladar, que é como disque debería diluviar no outono, o tempo de descubrirmos as cores da natureza e ver como aqueles gomos que brotaron alá polo marzo, tan vizosos, tan imparables que matinaban en seren eternos, vanse desfacendo, derrotados, cansos, en paleta de tonalidades terrosas: granates, marróns, amarelos, uníndose ao chan, o destino común da vida. Nestes lares eramos máis do maio e tiñamos poucas plantas autóctonas a florear despois das colleitas, aínda que sempre houbo desas ás que lles gusta vivir a contratempo, como as humildes carrascas e queirugas —párense con elas, fermosura pura— e os montes abandonados a deixarse tapizar con chorimas —nunca escoitei a ninguén cantar tan sentidamente «ai amor, amor/ quen che dixo a ti/ que a flor do toxo/era o alecrín» como a Lorena Lores—. As cores outonais de por aquí agachábanse detrás do verdor permanente dos piñeirais e pasaban de súpeto do verde ao marrón, sen maiores galas, como fan os carballos e castañeiros, que non se senten pavos reais, nin se gaban de nada, e alfombran o solo de follas que naceron verdes e, pragmáticas, viraron marróns como non querendo perder o tempo disfrazándose de cores. Tamén andan aí os estripos e abruñeiros, que despois de iluminaren a primavera con inmensos corimbos brancos, entregan bruños azuis e drupas encarnadas. Ou os acivros, que mantiveron a súa flor en segredo pero agora refulxen coroados de baias roibas. Ou as figueiras, a árbore da dozura, máis fieis á humanidade que os freixos, que reviven unha e outra vez, onde algunha vez houbo xente pola que seguen, esquecidas, a esperar. Pero xunta nós chegaron árbores doutros mundos e, agora mesmo, por nomear, os liquidámbar americanos visten como se espera deles, cun cromatismo vermello, porque viñeron aquí para mostrar ese atavío. Admírenos devagar pola Ponte Estacas de Ribadumia. Andan tamén as árbores das tulipas, migradoras desde Indiana, Kentucky ou Tennesee, ou os ginkgos chinos, sagrados, tornándose dourados, lembranza de templos orientais, testemuño da súa fastosidade áurea. Outros que rosean intempestivos son os nespereiros xaponeses, sen moita vistosidade, como avergonzados non se sabe se do atraso se do adianto, ocultando estes días acios de flores debaixo das súas grandes follas, para transformalos nos froitos que anunciarán a primavera. Hai marmeleiros, que viñeron do Cáucaso e feixoas do Brasil —a primeira que chegou aquí foi a do bosque de Fefiñáns—, que pronto darán un bo doce. Reflorecen e alumean tamén estes días flores exóticas, que aínda non se deberon adaptar aos nosos ritmos: buganvillas da Arxentina, de brácteas fucsia, calistemos de Australia vermellos, trompeteiros dos Andes brancos, marelos e rosa, lantanas americanas rubias e louras, hibiscos africanos desde o azul ata o encarnado, e todos a botar flores por dárense conta de que velaí vén o inverno e queren que lles dea tempo a exhibirse como se fosen o nunca visto por aquí. Outras estranxeiras son as araucarias, ou de Norfolk ou de Chile, sempre en soidade, e os caquis do Xapón, que pronto quedarán espidos cos froitos voluptuosos á vista. Ao lado deles, as laranxas empezan a ataviarse de cor e os limóns a tinguirse en ouro. E a carón de tanto esplendor, os meloxos das illas Malveiras, as árbores máis modestas e firmes, vanse quedando sen follas entre a espuma do mar; o mesmo que os promiscuos salgueiros, a rentes das canles de auga e, entre eles, os vimbieiros, como fachos de lume, que ao non podarse para as viñas, crecen sorprendidos de chegaren tan alto. Son os outonos de hoxe: mentres chove a dioladar entreveremos cores mesturadas que xa son nosas.