Vive a creación como unha loita ancestral entre o traballo físico e a soidade das ideas, máis as ineludibles galerías de arte
25 sep 2015 . Actualizado a las 05:00 h.É conveniente que antes de ler esta entrevista, o lector visite a páxina web de Álvaro de la Vega, e contemple o catálogo da súa portentosa exposición Adverbios de modo. Atoparase co centro do seu mundo artístico. Buscar na madeira as figuras humanas e o baleiro pleno, lúdico e creativo que poboaron a súa infancia. El mesmo o di: «Na miña obra está presente case toda a miña infancia, incluídos clima, paisaxe, relacións, traballo e xogo».
Por que a valora tanto? A resposta é significativa: «Porque ocorreron moitas cousas por primeira vez». Esa primeira vez que busca a arte en todo tempo e lugar. Quizais por iso as figuras teñen a mesma expresión (ese universalismo humanista que tanto defende o autor) e só varían nos modos en que executan esa linguaxe corporal que Álvaro transmite, dunha forma excepcional, cunha estraña mestura de nihilismo e vitalismo que un non pode deixar de recordar ao oílo falar. Pero ese elemento autobiográfico non está explícito pois Álvaro intenta situar a obra nese bordo ambiguo das cousas no que o fragmentario é universal, o solemne, humorístico, a impresión, expresión, e onde o baleiro «invita a entrar e compartir experiencias ao espectador, ese actor que completa o percorrido dunha idea».
Fotoxenia logradísima
Esa expresión das figuras é a mesma que se advirte na cara do autor paseando en bicicleta, buscando cambios de luz na atmosfera rianxeira, contando anécdotas cun humor ácido e cálido ou posando disfrazado cunha fotoxenia logradísima. A expresión de quen ten moito que celebrar no pasado e pouco no futuro, e que, mentres tanto, abraza o presente cunha desesperación hedonista e entrañable.
Coas súas palabras: «Unha superficie devastada cunha machada fala directamente aos sentimentos». Así, o criterio que utiliza para saber se unha peza é digna de ser exposta é «que teña a capacidade de perturbar», e o material que máis usa e co que ten unha relación máis íntima é a madeira.
Naceu nunha panadería e, de neno, cortaba a leña para o forno. Con eses antecedentes, non estraña que reciba con escepticismo as preguntas sobre os bizantinos debates teóricos sobre a arte ou a crítica («sen coñecer todas as áreas de influencia dun artista, é mellor calar»), ou que afirme que no taller non necesita luxos. «O que máis me agrada é traballar ao aire libre a madeira. Coa motoserra, síntome como o domador coas feras».
Coincide con W. M. Dupree en que non hai substituto para a sensación da pedra, o metal ou a madeira na man: sentir o seu peso, a súa textura, loitar contra eles coas mans e non só coa mente. «O mesmo que cos seres vivos», di. Por iso, se lle preguntamos que trazos distinguen a súa obra, non dubida: «Que é moi elemental e próxima: pode relacionarse de inmediato cos rudimentos cos que foi tocada». Nada de poses. Nin artísticas nin morais. Usa a bicicleta, por exemplo, «porque en terreo chan é o mellor transporte individual». Nada de coartadas ecolóxicas.
Álvaro rexeita os manierismos e as modas. «Quen elixe unha actividade libremente para darlle sentido á vida non deixa espazos para hobbys ou frivolidades». Aínda que si para frustracións: «Sentiríame ben con capacidade literaria», esa frustración que compensa na maioría das súas obras (desde as individuais ata as acumulacións), dándolle ese carácter narrativo e de ensimesmamento explosivo propio de quen necesita explicar o inexplicable «sen ter a virtude da fe».
Á bohemia universitaria
«A plástica é a expresión mesma do individualismo. O artista é quen revisa o mundo». Para iso, necesitaba ser algo máis que un digno artesán, e escapou nos anos da Transición á bohemia universitaria de Barcelona. «Á parte de aprendizaxes técnicas, é necesaria formación, sexa regrada ou non, para situarte nun contexto de universalidade e saber cal é o teu lugar nel».
O neno faise consciente e «reflexiona e retarda a súa propia espontaneidade», unha espontaneidade que non se debe perder e que marca o criterio último: «O primitivismo é moi importante para min porque é o momento en que a actividade expresiva non está tocada pola opulencia, que é o mesmo que a autocompracencia. Desagrádame o modernismo, é a máxima expresión desa tendencia burguesa». Dito dunha forma máis persoal: «Hai quen sostén que a arte é xogo feito por inmaturos. Posible, posible». É esa espontaneidade a que lle impide sentirse parte dunha tradición escultórica galega, por moito que a necesite para contextualizarse como artista. Vese a si mesmo como un outsider, máis próximo a un leñador que a un escultor divo posmoderno. Non podía ser doutro xeito.
Para Álvaro a escultura «é un nutrinte máis. Axuda a manterse e comprender», sempre que sexamos conscientes de que «traballar con intensidade física é incompatible con actividades que necesiten atención intelectual». Como a todos os adultos que poboaron a súa infancia, a Álvaro gústalle chegar canso á cama, e durmir.