«Cruzo un desierto y su secreta / desolación sin nombre». Ás veces, cando me atopo diante dun cadro, véñenme á cabeza os versos de José Ángel Valente. Quero traer hoxe o comezo deste, tan coñecido, ben adrede polos seus simbolismos, polas súas connotacións, pola súa poderosa forza de suxestión. O poema fala do ser, claro, da andaina da vida. Emprega unha paisaxe. Dá unha imaxe do baleiro.
Hai una sorte de silencio destilado na mostra de Lucía Romaní. Unha busca do esencialismo de raíz paisaxística, na que está tamén a busca do ser. «Un pouco de min» -coido que dixo ela-. Unha escolla, por tanto, de espazos e de elementos pictóricos de pensamento que nos levan á segunda característica: a da posición fronte ao obxecto. Trátase de achegármonos á paisaxe dende fóra e dende dentro á vez. Unha intención da linguaxe do todo. Isto está precisamente na interpretación da obra que nos ocupa, unha árbore, o enfoque dende a copa, o mergullamento pola ramaxe, a escolla da cor e o significado da nervación.
Visión, penetración, sensación, expresión. Se temos en conta esas catro actitudes, decontado comprenderemos tamén canto se achegan ao «estado» da artista, ao seu intre emocional, que é precisamente o que me parece que Lucía Romaní quería dicir cando explicaba a mostra.
No xogo plano das cores rotas, matino, viría tamén algo da idea. Lucía Romaní propono magnificamente en pro dese punto de vista inusual, potenciándoo, levándoo coma a unha realidade paralela, crebada tamén, ou filtrada, ou máis ben limpa das súas codias naturais para deixala alén do visible, máis próxima -di- aos estados anímicos.
E está tamén o abraio ante o paradoxo natural, unha percepción admirada, perplexa polo choque entre a realidade e o silencio, ese coma «abrazo ausente» que nos sitúa precisamente na voz do poema. Esa antítese: «El corazón / tiene la sequedad de la piedra». Ese transfondo sostible, coherente e insondable que nos desconcerta precisamente por selo fronte á nada.
Coidado das proporcións
Xunto aos lances propositivos temos os outros, os propios de quen denota unha sabedora preocupación polos fundamentos (isto dos fundamentos sempre me custa dicilo) da pintura. Tal é o coidadísimo tratamento das proporcións, da disposición dos elementos da imaxe, das súas métricas, da harmonía, da luz suxerida, da propia linguaxe cromática.
Mais a clave, coido, é a persoa. O feito de que nas paisaxes se presinta a persoa. O propio silencio, a soidade, a propia elipse, aluden a ela. Iso que Lucía -repito- afirma: «Un pouco de min», e que prontamente recoñecemos coma o pouco de cadaquén que hai na ollada do mundo. Iso que xungue o ser e o espazo-tempo, o ser cos outros, que conecta e que tamén estaba no poema de Valente. «Hay una luz remota, sin embargo, / y sé que no estoy solo».
O cadro está exposto actualmente en La Doce FOTo M. CREO