Hai uns anos, cando lle comentei a mi tía María que ía ir a Istambul, preguntoume que se me perdera alí. Nada, respondín, vou para coñecer a cidade. «Pois para ver unha cidade xa tes a televisión». Quedei sen dicirlle que non é o mesmo, que a unha pantalla fáltalle alma, non se pode escoitar á xente, preguntarlle a onde vai ese bus, sentir o olor das rúas e levar algunha que outra sorpresa. Viaxar non só é ver, senón tamén, e sobre todo, sentir.
Por iso, por sentir, de ter á miña disposición unha máquina do tempo veríame nun verdadeiro apuro á hora de escoller a onde viaxar. Para empezar non sabería se trasladarme ao pasado, a comprobar in situ todo iso que estudamos nos libros, ou se ir ao futuro para ver ata onde acertan os visionarios. Tamén estou seguro que de escoller esta última opción acabaría por sentirme desilusionado e querería ir cada vez máis adiante, unha e outra vez, ata quedar sen gasolina para a volta, tratando de encontrar ese mundo idóneo con que sempre soñamos pero nunca acadamos. A outra dúbida que me entra é se, vaia a onde vaia, de encontrarme a gusto, quererei volver ó presente? Ou pola contra querería ir cada vez máis atrás, cheo de curiosidade por coñecer as raíces dos acontecementos? A máquina do tempo, de existir, sería unha máquina endiañada.
Soños á parte, nin H. G. Wells, con toda a fantasía que o inundaba, e torturaba, creu por un instante que o seu corpo puidera desprazarse a través do tempo. Podía supoñer, coa súa visión de finais do século XIX, que os marcianos virían a invadirnos algún día, pero o seu deseño dunha máquina para viaxar a outra época era pura fantasía de enxeñaría ilóxica, e el sabíao.
Crer que coa tecnoloxía do futuro chegaremos a alcanzar o obxectivo de situarnos fronte á fachada da catedral de Santiago mentres o Mestre Mateo traballaba é impensable, por moitos cálculos relativistas que se fagan. Supoñer que podemos despedir a un tataraneto que emigra a algún planeta dunha estrela que está a dous mil anos luz de distancia, é unha fantasía que nin se lle ocorre aos guionistas de A guerra das galaxias. Pero a imaxinación é libre.
O que si hai son aplicacións que nos recrean o lugar que visitamos tal e como era mil ou dous mil anos atrás con bastante fiabilidade, e cada día con maior perfección, pero non nos vai permitir falar cun taberneiro de Pompeia no seu latín adulterado con verbas gregas por moito que nos poñamos; non nos permitirá mollar sopas no garum dos romanos, tumbados sobre un triclinium, tal e como tiñan por costume, nin navegar coas condicións dos fenicios a través do Mediterráneo.
Aí están, pretendendo axudarnos nesa viaxe que nunca faremos, empresas como a vasca de novas tecnoloxías Arkikus, que pon ao servizo de calquera teléfono móbil aplicacións que nos permiten pasear por unha cidade ou por un monumento como se o fixésemos hai cen ou douscentos anos. Pero tampouco é o mesmo. É igual ca se proxectásemos fotos antigas con personaxes estáticos sobre a parede do salón.
Non, non imos viaxar no tempo, só podemos recrear o pasado con apps e películas, e participar delas coma simples espectadores. Por moito que nos poñamos, o ano que acaba xa non ten volta.