Cando a tempada do verán ía xa avanzada viña aquela máquina de cor barrosa para mallar os cereais: trigo, centeo e mesmo avea. Ese día, unha procesión de carros turrados por vacas e cargados cos monllos das espigas baixaba pola corredoira para aparcar nos arredores da horta do señor Claudio. Debaixo do curral apostábase aquel artefacto que viñera substituír os brazos dos homes e mulleres que noutrora as mallaban nas eiras. Cando se separaba o gran da palla, recollíase en sacos e ataban o resto en pallotes; cargábase todo de novo nos carros, que despois arrincaban costa arriba para a aldea. Nós e mailos cans metiámonos entre a palla e só se nos vían as cabezas, coma nun famoso cadro de Goya.
Pero mentres duraba a malla e a máquina emitía o seu monótono toc-tic-toc-toc-tic, nós aventurabámonos a percorrer as marxes do regato que serpentea por entre as casas e os campos, dende o alto do monte até o mar, en dirección contraria á corrente, cara ao Canto, un dos teus recantos preferidos do regueiro.
Na expedición topabamos estrugas, espadañas, lagartiñas, sambesugas, lagartos, zapateiras e descubriamos niños de merlos e lavandeiras abandonados. E cando volviamos xunto aos carros, tiñamos as canelas ateigadas de mazaduras. Retornabamos coma esfarrapados, como cando baixabamos polas ladeiras do monte mestas de toxos, carrouchas e xestas, que nos rachaban as camisolas e pantalóns e nos provocaban uns proídos espantosos, que só sandaban baixo a luz de carburo dos candís, que arrecendían a pólvora.
Entón eramos uns rapaces adestrados nas choivas, tormentas e vendavais. Daquela eramos capaces de fondear as nosas naves nun escuro mar que roncaba nos cons, e tamén de atracar nun porto ardendo sen queimar as nosas velas, coma se fose nunha lareira con brisas suaves para tostar as xoubiñas que pillaramos ao xeito en augas de Agüeiros, de onde é o home que che dixo que a aldea de Ferreiros ten un lorcho na entrada e un teixugo na saída. No medio estaba a oficina do Sheriff, que cando casou trasladou para Praia Xardín.
Naqueles días agrarios, miña nena, era quen de sachar delicadamente a túa pelve nas ardentes tardes de xullo. Entón atreviámonos a durmir nus sobre a herba debaixo dun freixo, namentres os paxaros interpretaban para nós o himno do novo día, de días coma aqueles nos que os nosos pés arrecendían a uvas esmagadas.
Regresabamos dos campos de Novelle ou de Loncres e abriamos os tarabelos das cancelas sen facer ruído. Retornabamos en silencio coma as ovellas ao anoitecer, e tamén coma as puchas novas, as que non turraban polos arados cando iamos detrás pondo os grans de millo nos sucos recentemente abertos. Atravesabamos os piñeiros e baixabamos polas hortas, entre os froiteiros, mentres os cans ladraban a rebentar. Non paraban até que nos cheiraban as mans e logo lambíannolas. Antes de entrar nos fogares, parabamos debaixo dos currais, ao carón das cortes, cortellos e alboios. Dende alí viña o cheiro dos nosos animais.
Nós, e non é ningunha vergoña, compañeiros, tiñamos o costume de falar con eles, mesmo con algúns paxaros. Daquela aprendérannos a convivir co bater das ás dos morcegos, pobres criaturas desprestixiadas polas películas de terror. Pasaban sobre nós coma avións que viñan descendendo dende o ceo e tremiamos no crepúsculo do solsticio de verán cando cruzaban a toda mecha por debaixo dos escuros currais cubertos de espesa gomariza.
Aínda agora brúan no meu corazón as vacas daquelas tardes preguiceiras cando retornabamos do monte coas camisas rachadas e descalzos.