Compañeiros, lembrades? Aprendemos as catro sílabas da amizade cando iamos buscar garabullos ás toxeiras. Aprendemos as dúas do sexo na praia mirando para as rapazas, e para que ninguén se decatase do noso rubor e das nosas emocións infantís, marchabamos para as brañas de enriba de Miñón, onde ninguén nos vía, nin sentía os latexos dos nosos corazóns. Anos máis tarde recuperamos a mesma taquicardia cando pronunciamos por vez primeira as dúas sílabas do amor. E foi entón cando recordaches que te agochabas no hórreo para que ninguén che mirase chorar pola primeira moza que quixeches e te ignorou. Daquela aínda levabas pegado na pel o perfume das mimosas, ese que sempre soñabas con envasar en tarriños, pero nunca o conseguiches. E aínda faltaban moitos anos para comprender que toda a beleza do mundo cabe nun gran de centeo, como máis ou menos dicía o poeta inglés William Blake, o grao de luz que podemos aguantar sen caer cegos no chan.
A choiva acompáñanos nos primeiros días de decembro. E sabedes, vellos colegas, que cando chegan estas datas sempre soño que a nosa nai preside a mesa na cea de Noiteboa, a mesa colocada na cociña vella, a rentes da lareira onde arde un cachopo de piñeiro? Coma sempre, ceamos bacallau con patacas e coliflor, que antes che encargara ir buscar á hortiña da leira pequena de Os Fríos. Na última vez que visualicei a escena, antes de espertar, mirei como a nosa nai marchaba polo camiño das Bouciñas para apañar a herba na braña das Fontaíñas. Levaba na man un fouciño luminoso que brillaba no frío atardecer. E foi nese instante cando espertei e vin que ao meu carón durmía calmosamente o meu amor. E entón pensei en alto e dixen nun suspiro: «Miña amada labrega, canto che fixen sufrir!».
Compañeiros, penso en vós neste último mes do ano! E penso en cando ao regresar da escola, esgotados de xogar á estornela, ás buxainas, as bólas e aos peletres, parabamos a beber nas fontes de Rebelar e de San. Non tiñamos medo a que nos sentase mal. Mentres escoitabamos o borboriñar dos canos, cavilabamos e mesmo discutiamos sobre un líquido que os mestres nos dicían que era inodoro, incoloro e insípido. Mais nós, fillos da aldea das sete fontes, sabiamos do sabor ferruxinoso da auga que daba o manancial de Os Fríos, coñeciamos a cor cobriza das Fontaíñas, o olor a hortensia da fonte dos Ricos. Salgada era a auga que emanaba da Capela, onde nós bebiamos cando regresabamos da praia de Agüeiros.
Penso así mesmo, vellos compañeiros, na calma e na paz que reinaban nos días da nosa bendita infancia. Naqueles sufocantes atardeceres de verán cando nos agochabamos entre o trigo agardando que as lavercas, eses paxaros que semellaban dar puntadas sobre as prados, volvesen para os seus niños, ou que os papafigos viñesen cazar saltóns, mentres as papoulas pechaban os ollos encarnados polo sol. Alí, entre aromas e cantos de paxaros que non viamos, xogabamos a adiviñar os nomes das aves que emitían os sons musicais que tanto nos gustaban. E ao mesmo tempo esperabamos escoitar a voz que nos devolvese á terra, chamándonos para ir cear.
Aqueles, somos agora nós. Somos os que arestora miramos como se agocha a branca luz do sol trala cara mollada e sombría da montaña, antes de que nos poñamos a soñar coa lareira ateigada de leña, onde nos quentabamos cando eramos nenos e facía relento.