Non sei se todo o que vexo ou soño non é máis ca unha queixa polo tempo que levas sen abrazarme, miña vida! Pero penso que debe ser así, pois se non, por que soño continuamente que me acariñas cando estou durmido? No mesmo instante que estou cavilando niso, cantan os galos nas Barreiras, xusto ao mesmo tempo no que sinto que te dás a volta e rózanme as túas tetas nas costas. Entón murmuro que te quero dende fai corenta anos. E nese mesmo acto, os corvos fican petrificados nas pólas dos piñeiros do Naranxo, que arestora xa non existen. Foron arrasados hai moito tempo por un temporal de auga, vento e tronos.
Repasas escenas da túa película para nenos. Recoñeces que tes levado as vacas a pacer polos arredores da fonte de Novelle, de onde brota auga con sabor a seixo. Aló, naquel descampado onde xogabamos con pelotas de trapo, presumías de ser quen de pasar por debaixo da barriga da vosa mansa Pinta, sen que esta se inmutase o máis mínimo. Facíalo para lucirte, para impresionar algunha das rapaciñas que andaban coa cuadrilla. E continúas recoñecendo: «Xa sei que é unha parvada. Que agora ninguén se acorda de nada, nin se lembran do meu nome, nin do voso, meus compañeiros. A quen lle importa que nós falásemos cos grilos, cos corvos, coas pegas, cos rabilongos? A quen lle interesa que quedásemos pasmados mirando para as bolboretas? Un só aspiraba a atrapar unha para regalarcha, meu amor!».
«Lembras? —segues murmurando— Os nosos primeiros bicos sabían a bolicos. Tamén a canastras de xudías con patacas e leitugas. Cando a túa lingua rozaba as miñas orellas, os ósos estremecíanseme, e rinchaban as miñas cartilaxes. E ti sentada nun prado coma nun manto verde cos peitos ao aire chamábasme con doce voz: «Vén, vén, vén…». Corría cara a ti. Non había ninguén. Só a herba fresca. E ti e o que quedaba de min. Despois só recordo o sabor mineral dos teus beizos, do noso idioma, suave e tenro coma os nosos primeiros bicos. Dúas pobres criaturas abrazadas baixo a morna e branca luz do mediodía.
Apacentabades o gando nos días sen escola. Moitos anos máis tarde chegastes a escoitar que iso era explotación infantil. Nada diso experimentabades e sentiades vós. E explicácheste: «Era unha actividade que realzaba as nosas diminutas e insignificantes figuras. Facéndoa, sentiámonos importantes. Tiña moito valor para nós. Nunca pastoreabamos greas de ovellas laúdas, pero as que tiñamos ao noso mando, levabámolas ás leiras e atabámolas a unhas estacas. Do mesmo xeito acompañabamos os porcos a mollar os pés na auga do mar ou a comer landras e castañas debaixo dos carballos e castiñeiros».
Namentres falas, paxaros invisibles incendiaban cos seus cantos os ameneiros, freixos e salgueiros que bordean as brañas, os corvos chamaban a retirarse aos piñeirais. E á vez os xeranios ardían de tanto colorido nas entradas das casas nos solpores, xusto na hora en que os pechadías facíanse os reis da corredoira.
E nesa pausa entrou, de súpeto, unha escena inesperada. Ves a barba branca do avó Benigno. Escoitas a súa espesa tose nos derradeiros días da súa vida. E entón comentas: «Mais non gardo memoria da cor do seu pelo, nin a dos ollos, aínda que os albisco cravados nas chamas que arden sen pudor na lareira. A súa mirada é coma un regueiro de sombras, guiando os animais cara aos alboios nos xeados anoiteceres de xaneiro».
Tamén rememoras que ás veces unha néboa de charamuscas coroaba a súa cabeza, e logo caíanlle encima e tamén na borralleira, onde unha chalana navegaba rumbo a un mar de brañas, aló nos Laguchos, onde as culebras de auga facían o amor sen ningún rubor.