Compañeiros, pouca memoria temos nós da neve! Pero, cando chegaba o Nadal, soñabamos con ela. Soñabamos con que caía unha grande nevarada que cubría cun inmenso manto branco o Couto Pequeno, o Pico das Forcadas e mesmo o alto da Jurita. Entón colliamos os sacos onde estaban os carozos agardando polo verán, e logo sobre eles lanzabámonos polos carreiros das ladeiras por onde xogabamos coas carrilanas cando os vieiros estaban libres de lama. A neve. Sobre ela vimos unha vez un lobo de rabo castaño tombado debaixo dun dos antigos castiñeiros nosos. E fuximos. Corremos ata calmear, pensando que nos perseguía.
Si. Non gardamos unha memoria exacta da neve. Mais coñecemos ben o inverno e o frío. Si. Temos lembranza definida do vento e da choiva. Tamén recordamos case á perfección os días que andamos descalzos sobre a xeada que brillaba nos campos de Faldexín baixo a luz da mañá cando iamos para a escola. Naquel traxecto brincábamos sobre o xeo que cubría as charcas que había diante do piñeiral dos Segade, uns douscentos metros antes de Vista Alegre, antes da casa dos Carrouchos. Recordamos as nosas mans frías e os sabañóns que nos mordían nas orellas. E si temos memoria exacta da néboa xeada que derrapaba polas ladeiras para abrazar as casas da aldea e que máis tarde se espallaba pola ría, negándonos a visión do mar.
Temos recordo da antiga sombra dos carballos e castiñeiros, tamén da súa nudez invernal. E do bafo que respiraban as fontes, todos os mananciais que nutrían de auga ás nosas familias e animais. E tamén da soidade que palpabamos nas noites de inverno, mesmo na Noiteboa, cando despois de cear nos ordenaban que nos metésemos na cama, mentres os maiores ficaban ao arredor da fogueira na vella lareira, cantando, bebendo e bailando.
Si temos memoria do crepitar dos cachopos, aqueles que se arrincaban a golpes de picaraña nos piñeirais talados, e despois ardían día e noite nas nosas casas. Nós sabiamos do fume e do fungar do vento nas chemineas. Coñeciamos os temporais que nos deixaban sen luz eléctrica un día si e outro tamén. E tiñamos un coñecemento preciso do olor a carburo e cera que nos proporcionaban as candeas e as veas.
Si gardamos unha lembranza exacta dos invernos pasados, xa vividos. E tamén unha inconfundible memoria dos raposos que axexaban os galiñeiros das nosas aldeas, e así mesmo dos lobos que acosaban as ovellas, cabras e vacas. Temos recordos de todos os nadais pretéritos, mesmo daqueles que sendo nenos os pasabamos estonando canas e escollendo vimbios para madeirar as viñas. E gardamos unha fiel memoria dos Magos de Oriente, aínda que só nos trouxeran carbón. Nós viviamos aqueles días coma se fosen os últimos do calendario. Coa mesma paixón coa que nos divertiamos a fondo nas festas do verán. Nós criamos nas promesas dos nosos pais, e tamén nos milagres e de igual xeito nas mentiras que nos parecían fermosas.
Si. Non temos unha memoria exacta dos pormenores da neve. Mais gardamos recordos daquel silencio branco baixo o que vagaban os animais que máis admirabamos e dos que máis temiamos e que poboaban os campos nevados dos nosos soños, das nosas fantasías inocentes. Entre eles, estaba o armiño, un mustélido áxil, lixeiro e fermoso, que se pirou da nosa contorna aquel nefasto día en que a neve negouse a caer nas cimas dos nosos montes, pois ao non haber árbores para amortecer a chegada das folerpas ao chan, estaba cansa de estrelarse contra os duros pedregais que calaban indiferentes sumidos nos seus delirios minerais.