O pasado día 5 fixo trece anos que nos deixou Isaac Díaz Pardo, a quen en certa ocasión, durante unha mesa redonda sobre o empresariado galego lle escoitei contar como alguén lle ofreceu unha alzadora, unha máquina que se usa para ordenar as follas do que logo vai ser un libro, como algo que lle evitaría o emprego de polo menos dúas persoas, e entón preguntoulle ó vendedor en que lle axudaba a el deixar a dúas persoas sen traballo.
Só esa anécdota xa fala da humanidade deste intelectual a quen no presente ano se lle dedicará o día das Artes de Galicia por algo máis ca por ser o creador de cerámicas do Castro, que fundou en 1949, ou o Laboratorio de formas, en 1963, así como quen revitalizou Sargadelos, cerámicas, ambas, que se converteron en símbolo da nosa terra e das que todos temos algunha peza nas nosas casas.
Cando íamos á fábrica, en Sada, este emprendedor ben podía aparecer co seu longo gardapó gris e unha ringleira de lapis asomando no peto superior, por veces invitándonos a visitar o museo Carlos Maside, sempre aberto e gratuíto, onde aprendemos a recoñecer a obra dos nosos creadores. Como editor abriulle as portas da editorial Do Castro a moitos escritores que con el viron publicados os seus primeiros libros.
Ademais de empresario e animador cultural, Díaz Pardo, foi un dos máis representativos artistas galegos, pero sobre todo unha persoa preocupada polo devir da súa terra e da súa xente, entendendo que son as persoas quen fan o país. Así podemos velo en cadros seus como A barca de Caronte onde todos axudan a izar as velas, facéndonos un chamamento ó esforzo colectivo, onde serán as persoas quen marquen o rumbo desa nave que nos leva a traspasar as portas do máis aló, ou do futuro. En Os afogados, onde a solidariedade se amosa na recuperación dos mortos dun naufraxio, algúns críticos entenderon esa escena como a recuperación dos asasinados durante a Guerra Civil (mortos sen causa), na que tamén mataron a seu pai cando el só tiña catorce anos. En O Mitin, que el quixo titular O Discurso para que non lle parecese mal ós dirixentes daqueles anos, un orador diríxese a un grupo de oíntes, como se se tratase dunha reunión de veciños, evocando aquilo que na dura posguerra se deu en chamar a concienciación de base. Son cadros onde parecen repetirse as caras de ollos grandes e beizos carnosos. Non hai sorrisos pero si unha profunda mirada que parece chamarnos para que nos impliquemos na escena. Son faccións cheas de forza vital, con protagonistas serios e resignados, verdadeiros retratos da alma galega, cunha mensaxe implícita: ninguén sobra, todos fan algo, ninguén é imprescindíbel. Incluso os que observan fano como agardando o momento de botar unha man. E como sabía que todos somos necesarios serviu de ponte entre a Galicia interior e a exterior, a da emigración e o exilio, incorporando ó seu proxecto a intelectuais da talla de Luis Seoane, Rafael Dieste ou Neira Vilas.
O vindeiro un de abril, cando se celebre o Dia das Artes de Galicia, aínda que o Isaac non poderá estar presente, escoitaráselle dicir, con esa humildade que sempre amosou: Eu sempre estiven facendo cousas.