Queridos compañeiros! Cando nós viviamos na aldea, de pequenos aprendiamolo case todo mediante os sentidos, ou non? Pois ben, este é o motivo polo que vos vou seguir falando do libro de filosofía que teño entre as mans: Lluvia oblicua. E fágoo porque tamén trata da cultura dos sentidos, algo que para nós daquela era bastante familiar. Dicía a semana pasada que Ignacio Castro Rey (Santiago, 1952), o autor do volume, entendía a filosofía coma unha forma de vida: unha relación existencial e intelectual coa incerteza do cotiá. Talvez por isto é polo que a nosa pragmática elite dirixente diga que non vale para nada e sempre a queira retirar dos plans do ensino secundario.
E por que nos pode interesar a nós? Fixádevos: escoitar, mirar, pensar, sentir, amar, durmir, odiar, recordar, buscar, escribir, andar... Canto esforzo custa vivir! E morrer! Saber quen somos, como somos, como percibimos, como nos achegamos aos cambios que experimentamos! Pero sentir, pensar, vivir esixe suspender, polo menos por un intre crucial, a inmensa serie de coaccións sociais que nos envolven coma a malla dunha rede, mesmo as sociais. Por iso a desconexión é dunha vitalidade decisiva para que ocorra algo, un acontecemento que nos permita volver a habitar a terra. Certo é que, non obstante, se nos limitamos a habitar a terra sen pertencer de corpo e alma a algún club, partido ou sector ideolóxico, podémonos sentir ás veces un pouco sós.
Di o autor deste libro portentoso que o corazón, ao contrario que a cabeza, aliméntase do cansazo, da dúbida, dos temores sentidos, ao sentir. Como nós eramos tímidos, tamén entendemos que diga que a timidez é un don neste mundo de desvergonzados . E ademais afirma que a persoa sensible é complexa, inestable coma o noso clima, pois todo entra en nós coma unha Lluvia oblicua. E como nós sabiamos ben, é un imperativo moral para os brandos de corazón facer exercicio, endurecerse, adestrarse en tarefas externas.
É por tal motivo que a humanidade sentimental deba fuxir dos mecos e das facilidades coma se fosen unha peste. Para a xente sensible as actividades difíciles e traumáticas resultan terapéuticas. Adestrarse no que non lle gusta, no que non ten sido elixido, porque non é fácil nin próximo, ese é o reto para a xente moral, sentimental e boa. Para estes, as facilidades servidas a domicilio son daniñas. Dito en terminoloxía actual: «O analóxico é o que cura a quen non pode deixar de sentir; a quen é fiel á dificultade real, a unha irregularidade que cambia sen parar, coma a corrente perigosa dun río».
Escribe Ignacio Castro en Lluvia oblicua que as emocións encarnan a violencia da alma, de ter unha alma. Compaixón, noxo, tristeza, rabia, medo, ledicia... As emocións sempre nos acompañan. Sempre aparecen ou reaparecen, porque sempre estaban aí, ou nunca se foran. Aínda que se nos diga que debemos aprender a xestionar as emocións, Castro responde: «Solo se gestionan cadáveres, vivencias previamente troceadas, diseccionadas, arrancadas de su verdad. De este modo, un buen ciudadano del primer mundo no debe tener sangre en las venas, solo perfil, currículo, estrategias urbanas...». Mais as emocións son inevitables. Ata os políticos, que semellan carecer de alma (non miran, nin escoitan, nin pensan fóra da orde do día), ás veces se emocionan en público.
Segundo o pensador santiagués, as emocións non nos enganan. Nada teñen que agochar. Tampouco non nos pertencen, xorden en nós. Por iso ás veces delátannos e poden pornos en evidencia. Mais ao mesmo tempo, as emocións deixan pegadas, déixannos mudos, porque, de súpeto, poñémonos a chorar e descobren a nosa fraxilidade. Con todo, nos intres cruciais, seguimos guiándonos por elas. Aínda que nos recomenden contar ata dez antes de dicir algo, non sempre é aconsellable nin moral facelo. De feito non facemos amigos ou inimigos de xeito racional, senón por empatía, simpatía ou antipatía emocional.