Meus vellos compañeiros!, recordades o monte que chamabamos O Outeiro Grande, onde arestora está ubicado o cemiterio municipal? E por certo, falando disto, ás veces teño a impresión de que case todos os camposantos da nosa contorna están situados nas faldras ou no lombo dalgún monte, agás o de Abanqueiro, que se inclina levemente cara á praia. Pero dende o Outeiro Grande, onde se levantou o de Boiro para retiralo do casco urbano, e cuxa entrada está máis preto da Cova da Silva que de Vista Alegre, dende aquel cumio, trazabamos a pista de descenso para as nosas carrilanas de madeira e sen motor, en cuxa construción investiamos moitas horas ao cabo do ano. Nisto, coma na construción de barcos en miniatura o máis avezado era o defunto de Bento.
Lembrades? Cantos traballos pasabamos para transportar os nosos carros dende a aldea até aquel cumio! E despois baixabamos a todo jas até o camiño que ía para A Jurita e para Trebonzos. Moitas veces envorcabamos no descenso e chegabamos á meta a rebolos, o bólido por un lado e nós polo outro. E se o carromato saía sen danar, volviamos repetir a operación. Chegabamos arriba calmeando, case se alento. E así unha e outra vez até acabar esgotados. Eramos uns auténticos sísifos, e nós sen saber quen carallo era ese Sísifo, a figura du mito grego que simbolizaba un castigo divino.
Meus colegas e rivais de escudería, pensando naqueles días, mentres visualizaba as imaxes nas que baixabamos cos carros ao lombo polo sendeiro entre as viñas dos Ruca, e os demais ían cara ás casas de Victorio O Carmón e María de España, apareceume na pantalla da miña memoria o camiño que aínda existe antes da encrucillada de Trebonzos e que conduce até as toxeiras de enriba da Agra de Ferreiros e de Quinteiro. Pois ben, lembrei que a miña única prima Concha contoume que ese territorio chamábase As Estivadas. O nome soábame, pero non era quen de situalo no meu mapa xeográfico mental da aldea.
Busquei no dicionario o significado de estivada. E alí atopei que se chama así un terreo amplo e cavado de monte onde se sementaba trigo e centeo durante un ou dous anos e logo se volvía deixar sen cultivar. Tamén di: «Extensión de terreo de cultivo de cereais no que varios veciños posuían algunha leira». Nada diso queda agora naquel lugar. A miña curmán tamén me explicou que por enriba da casa dos do Rego e dos Lavandeira, a última casa da parroquia de Abanqueiro, as fincas que hai máis aló da fonte das Certaíñas, debaixo de Trebonzos, eran as que se coñecía como A Seara. Pero no dicionario dise que este termo é sinónimo de Estivada, pois indica que son campos sementados de trigo e outros cereais, ao tempo que sinala que tamén é sinónimo de Senra.
E entón, de repente, recordei que hai unha rúa no centro de Santiago de Compostela que se chama A Senra. É a que hai entre a Praza de Galicia e A Porta Faxeira. Na metade desa rúa estaba antigamente situada a parada do Celta, aquel autobús que colliamos diante da taberna de Felipe O Chono ou fronte ao Concello todos os luns cando regresabamos ao colexio e logo andabamos todo o día aboiados. Así pois, tendo en conta o que nos di o dicionario, moitos anos antes de que nós fósemos estudar a Compostela, naquela zona debían existir campos de trigo e centeo. E entón pensei que talvez teña razón Lupe Gómez, cando no seu libro, Caracois de Belvís, di que «sangraba o futuro», o futuro de Compostela estaba a sementarse naqueles campos de A Senra, ou tamén que con aquel trigo se amasou o pan que a poeta veu comer «a unha nena ás agochadas», dentro dunha artesa vella.