Teño un amigo tan maniático que non toma unha caña de cervexa se non é en copa. E el ten outro que di non tomar merengue porque lle amarga. O caso é que nisto dos gustos todos temos algún amigo rariño que confunde o sabor coas teimas, que sempre ha de protestar polo viño ou polo sal, xa sexa porque ten pouco ou porque ten de máis. Xa sabemos que sobre gustos non hai nada escrito, e desconfío deses sibaritas de padal tan exquisito que ata distinguen a auga da billa da propia casa da do veciño.
Esta semana fun invitado a un restaurante exótico especializado en comida de non sei que parte de África. Unha cociña propia dun país onde ningún cociñeiro leva gorro e onde che serven cousas tan raras como algo feito con fariña de plátano, ou unha fritura, en aceite de palma, de arroz con carne dun animal descoñecido por estes lares, e regado con viño tamén de palma. Nin sabía que existía tal viño do que eu só oíra falar a través das novelas da Nixeriana Chimamanda Ngozi Adichie.
Sempre dicimos que hai que probar de todo, pero se nos pasteis que mercamos na tenda nos din que foron feitos con ese aceite, preferimos non mercalos e escandalizámonos cando nos contan que aló por algún lugar de Asía alguén tomou serpe fritida ou que o pai do Nini cazaba ratas porque, segundo Delibes por boca dun dos seus personaxes, con unha pinta de vinagre son mellores que paspallás.
Os gustos cambian dun lugar a outro e de xeración en xeración. As papilas que os captan mutan entre os humanos e entre os animais. Por se alguén pensaba que nós somos únicos na evolución gustativa, os colibrís comían insectos e agora, os moi sibaritas, só toman néctar; os gatos non perciben o doce, pero lamben as espiñas ata deixalas impolutas e ata comen herbas cando lles doe a barriga. Aí temos o caso dos golfiños, tan fermosos cando os vemos saltar, alegres, se atopan un banco de peixe, e sen embargo non distinguen os sabores e tanto lles ten comer xarda ou faneca, só lles importa encher o bandullo, por iso foron sempre tan perseguidos polos pescadores que saían a cazalos porque lles estragaban as redes.
Sobre a evolución do gusto, pregúntome quen tomaría hoxe en día a salsa garum, tan famosa e apreciada entre os romanos, feita con magas e galadas de distintos peixes, que se chegaba a exportar desde Iberia, como hoxe se exporta o aceite de oliva, porque, segundo os textos de autores como Plinio, Estrabón ou Séneca, era onde se facía a de mellor calidade. Para o seu padal, claro.
Os gustos non son iguais nin entre nós nin con referencia ós nosos antepasados. Quen toma hoxe papas millas? E a parroeira ou fiollazos como lle chaman por Armentón, con aquelas talladiñas de touciño februdo? Por iso hai que entender que cando un amigo nos invita a tomar o seu marabilloso arroz con salchichón ou a súa excelente tortilla de dezaseis ovos, estanos invitando a participar do seu gusto, como outros comparten a lectura. Pero se nesa invitación a degustar unha tortilla o amigo nos pregunta se a preferimos con cebola ou sen cebola, xa non está compartindo, senón querendo quedar ben.