Meus bisavós paternos eran da Ponte do Porto. Unha centésima parte do meu sangue é desas mulleres camariñás que tanto me gustan. Mulleres de mar, que non homes, como recurso literario que asola a narrativa oral. Meus bisavós maternos eran dos Vaos, labradores de toda unha vida que xamais imaxinaron que un día serían, moitas décadas despois, portada dos libros da súa bisneta. A grosso modo, tódalas mulleres da miña árbore xenealóxica teñen algo en común: sostiveron nas súas mans o peso da súa familia. Traballaban na casa, pero tamén ían á feira vender ovos, liño ou ata as amoras das silveiras para os máis distinguidos señoritos. Penso que nunca celebraron un aniversario, nin tiveron un capricho, nin gastaron un ápice de aquilo polo que traballaban para si. Se penso en mulleres traballadoras, penso nesa xeración perdida que sostivo sobre a súa cabeza toda unha prole de traballos e penurias. As demais somos a estela do cambio. Como me dixo unha vez unha persoa, a miña xeración chegou para romper co rastro de sacrificio e abnegación das anteriores. Confundir o esforzo co sacrificio é extremadamente sinxelo. As mulleres non nacemos unicamente para sacrificarnos como único propósito das nosas vidas. Inmolarnos nun papel de coidadoras abnegadas. Durante anos, non podían aspirar a outra cousa porque nunca lles deixaron ser o que querían ser. A nosa meritocracia é pouca porque vai precedida polos soños rotos que sempre tiveron nosas avoas e non puideron cumprir.
O noso legado conxunto é infinito. Somos políticas, escritoras, gandeiras, fotógrafas, estudantes e máis que nada algo que nunca foron as nosas antergas: mulleres libres para elixir ser o que desexen. Algo que aínda non ocorre en tódolos meridianos do planeta á mesma velocidade.