33.º FIOT, crítica teatral | Vania x vania (versión 1) | Fala do que acontece nunha familia, que puidera existir en calquera época
02 nov 2024 . Actualizado a las 05:00 h.Quizais este Tío Vania de Pablo Remón, autor da adaptación e director, sexa a obra que mellor representa o lema «Agora é sempre» deste FIOT 33. Un Chejov espido e atemporal que fala do que acontece nunha familia, que puidera existir en calquera época, centrándose nun personaxe non tan complexo como aparenta. Un home que se sente fracasado e que mira ao seu redor cunha ironía existencial que agocha a fraxilidade que o corroe por dentro. Como ben sinala Remón, a Vania escapáselle o tempo e por moito que se empeñe non é un heroe tráxico, se non máis ben un heroe ridículo. Certo que o adaptador, ou reconstrutor, converte este drama nunha especie de traxicomedia na que ningún personaxe parece ser quen debera ser. Un xogo ben interesante, por certo. De aí o interese teatral de repoñer a Chejov, (recordemos que nestes momentos hai catro versións da Gaivota en cartel e estas dúas de Vania), xa que os seus textos, orixinais ou adaptados, reflicten con precisión relacións persoais, familiares e sociais que se repiten permanentemente dende que o ser humano existe. E dicir, é un clásico tan inmortal como manipulable.
Un traxe que lle senta perfectamente a Javier Cámara, con ese estilo de actuar no que apreciamos sempre un toque de humor que se insinúa, non sempre explícito, pero si recoñecible. Algo que non lle pasa a Juan Codina, o profesor atormentado e enfermo de si mesmo que só quere aumentar, ou polo menos manter, os beneficios que recibe da facenda familiar.
Tampouco se contaxia Israel Elejalde, como ese médico ecoloxista e alcoholizado namorado de Elena, segunda esposa do profesor, interpretada por unha excelente Marta Nieto, calculadora, que dubida entre manter o seu estatus acomodado ou dar renda solta a eses desexos que a teñen atormentada. O mesmo que lle pasa a Manuela Paso, como Marina, unha criada que fai o papel de argamasa hipócrita para que esa familia non rache en mil anacos e poder manterse así como parte indispensable dun mundo que se derruba. Un mundo que só poderá salvarse grazas a Marina Salas, como Sonia, que se recoñece como único membro desa familia con capacidade para traballar e soster esa estrutura familiar en decadencia.
Ata aquí todo perfecto. Os actores cumpren con suficiencia o rol que se lles ten asignado. A escenografía, a parte desa columna de focos impoñente, consta de seis cadeiras que, dependendo de onde se poñan, marcan o momento en que cada personaxe debe ser protagonista mentres o resto está, sen estar, coma monecos inanimados. (Excelente, por certo, esa imaxe de Marina, a criada, hierática e inerme durante boa parte da obra). A estrutura escénica impresiona pola súa simpleza. Só necesitaron ter marcados no escenario os lugares exactos no que tiñan que situar cada cadeira.
O problema xurde cando te das conta que esta versión 1 non é outra cousa que unha lectura dramatizada dun texto que será representando nunha segunda parte que nós non veremos por cuestións técnicas. Aínda que, sendo xustos, teremos que destacar que algunha escena, como esa final da encarnizada pelexa con tiro incluído, ou algún dos moitos monólogos que imprimen certa intensidade, elevan o nivel interpretativo a cotas extraordinarias. E a sorpresa dese feixe de rosas de plástico caendo sobre do escenario é un xesto poético de alto nivel, sobre todo se pensamos que estamos en días de honras funerarias.
Esperaba máis
Eu esperaba máis, pero non sabería detallar iso que me falta. Mais decateime de algo no que non reparara noutras ocasións. Todos estes actores declaman no mesmo ton, salvo Javier Cámara. Como se estudaran na mesma academia de arte dramático. Seguramente son percepcións dun repugnante que termina con esta crónica bendicindo un FIOT que, aínda gozando moito, non cumpriu coas miñas expectativas.
Saúde, longa vida e ata o ano próximo.