Via Crucis, por Santi Pazos
12 abr 2025 . Actualizado a las 05:00 h.Primeira Estación. «Porque non temos nada, nin sequera un camiño para seguir fuxindo; porque estamos perdidos na nosa propia ausencia, e o futuro é un inferno que devora a esperanza», di o poeta Fernán Vello no poema «Campo de refuxiados», de Duración da penumbra (Espiral Maior). Definen ben estes versos o estado de crise existencial na que a maioría de cidadáns nos encontramos na actualidade. Pero vexamos se hai camiño...
Segunda. Parece que fuxir non é doado. Xa non quedan remansos de paz onde acubillarmos. Todos os paradigmas nos que se asentaban as relacións internacionais dende a Segunda Guerra Mundial están a ser dinamitados. E os responsables non están tolos, saben o que queren, como nesa famosa canción de Ketama. De estar enfermos, será de avaricia desbocada.
Terceira. E de camiños a seguir? Padezo de cataratas. Menos mal que señora rexedora socialista de Cee, copiando a brillante idea, (ironía), do (im)popular ministro Fernández Díaz de concederlle a Medalla de Ouro ao Mérito Policial a Nosa Señora María Santísima del Amor, decide nomear a Virxe da Xunqueira como Alcaldesa Perpetúa da vila.
Cuarta. Algo de razón teñen. Antes que perdidos coma Odiseo por ter cabreados a todos os Deuses do firmamento, estes precavidos políticos, grandes lectores de Homero, déronse conta de que as forzas todopoderosas celestiais poden suplir os defectos da propia incompetencia. Sempre será mellor ofrecer un pouco de cera que errar sen rumbo coñecido xurando en falso.
Quinta. Iso si, polo inferno non se preocupen. Non precisan morrer para coñecelo. O dos aranceis, sendo grave, é coña se o comparamos con Palestina. A proposta de facer un resort turístico en Gaza parécese a esa película titulada The Zone of Interest onde unha familia nazi constrúe o seu paraíso nun campo de concentración. Que desacougante é ver como unha raza masacrada acaba por copiar prácticas de exterminio, cando se sente poderosa, para eliminar outras.
Sexta. Mais penso que malvivir na propia ausencia é unha circunstancia tristemente descomunal. Que somos sen memoria de ter sido? Será iso o que lles pasa a ese alto porcentaxe de mozos que apoian o autoritarismo mentres nas súas casas, seguramente, se comportan como anarquistas caprichosos? Di Habermas que esta xuventude é posheroica. Eu engadiría que é protohistórica.
Sétima. Fagamos un acto de penitencia educativa. Aínda que pareza unha arroutada, sen base nin fundamento, non cren que nos institutos se debera estudar a Historia de diante para atrás? Na maior parte dos plans nunca lles dá tempo a chegar ao século XX. Sen dúbida o de máis influencia no presente que vivimos. E por que non deixamos Grecia, Roma, a Idade Media, a Revolución francesa e o enciclopedismo para as clases de Filosofía, imprescindibles para entender ao ser humano e o mundo no que vive, que pretenden eliminar?
Oitava. Menos mal que algo de esperanza queda. Escribe Aritz, o meu neto de 12 anos, despois de visitar comigo o Centro Pompidou de Málaga: «Nunca había visto Arte Contemporáneo y, aun así, me encantó. Me parece especial porque es distinto a los demás, ya que sus obras son enigmáticas. Y, aunque a veces, parece que no tienen un sentido aparente te transportan a espacios inquietantes como ese famoso cruce de Tokio que proyectado en el suelo a cámara rápida te convierte en un peatón más. Se lo recomiendo a todos los niños porque es inmersivo e interactivo». Todo enigma conduce a un lugar que se chama coñecemento e este mociño conseguiu, aceptando acompañarme coma nun acto iniciático, que eu recuperase moita da inocencia perdida.
Novena. É futuro. Como o que representa Tucho Caamaño neses cadros nos que retrata o amor e a perda. Poden ir e gozar desa creatividade e sentimento plástico na Exposición que acaba de inaugurar en Galería Garabato. Contar sen medo e abrir o peito para que os bos aires limpen de pesares os sentimentos máis íntimos só poden facelo estes artistas iluminados por un don especial que ningún celoso deus concede recuperando a visión humana do universo. Reflexionen ante esa versión pictórica da famosa foto do pai e o fillo chorando na que Manuel Ferrol retrata a dor.
Décima. Pero fagamos un merecido descanso para limpar as suores do camiño machadiano. Recapacitemos como fai Tuset para definir esa exposición colectiva na Galería de Manolo Eirín: «Érase unha vez un lenzo xigante, máis grande que un océano, máis silencioso que a páxina dun libro que aínda ninguén lera. Quería ser todas as cousas do mundo, pero estaba baleiro».
Undécima. Eses libros que nunca serán lidos, pero que foron escritos con intención nudista e liberadora merecen respecto. Fagamos penitencia. Cuestionemos se prohibir El odio de Luisgé Martín é unha decisión apropiada. Non contar, con toda a consideración polas vítimas, é un acto de hipocrisía que non comparto. Como dicía o admirado Manuel Rivas, os libros arden mal.
Duodécima. Sigamos ruta, con Rodrigo Cuevas e Caamaño&Ameixeiras, cuxa colaboración demostra que esa historia de que Trump provocará unha «crise óptima» que nos fará mellores é unha manifesta ridiculez, xa que con xente con tanto brío e creatividade alternativa, que non esquece a memoria, temos para fartar. Escoiten e gocen.
Decimoterceira. Son tanto de querer esquecer como de recordar. A actualidade é tan absorbente e o pasado tan insistente que nunca sei que carta xogar. Digo isto con tanta sinceridade que case me poño colorado. Na intimidade dun texto sempre son outro. E a miña gatiña leva desaparecida tres días. Quixera ter ese poder de sedución divina para que, a poder ser, encontrase mellores amores que os meus. Ai!
Decimocuarta. Todo acaba cunha cruz ás costas: «Con tres heridas viene: la de la vida, la del amor, la de la muerte», escribía Miguel Hernández. Poucos poemas tan potentes. Iso é o que sinto cando miro para o xardín de Carballo, que entre uns e os outros acabou sendo campo de instrución militar para nen@s. Tanto defender a historia para acabar con ela. Di Raúl Herrera, en Garza na dorna, que a brétema cubriu a aldea mariñeira e a dorna levitaba nas ondas. Eu négome a evadirme e levitar porque me doe tanto a realidade que terán viacrucis aínda que non coincida con Semana Santa.