«Aínda non cumprira os nove anos cando vin o meu primeiro morto. Un afogado. Alguén deu a voz e os nenos baixamos (...)»
08 nov 2022 . Actualizado a las 19:52 h.Aínda non cumprira os nove anos cando vin o meu primeiro morto. Un afogado.
Alguén deu a voz e todos os nenos baixamos correndo cara o peirao. Uns homes retiraban o corpo desde unha chalana ata a rampla do embarcadoiro. Outros homes recollérono e levárono ao edificio do antigo cárcere que facía as veces de depósito de artes de pesca.
Escoitei como alguén dicía: «É Pepiño, o do Sardiña Un».
Eu coñecíao. Vírao nadar na praia. Era quen de chegar nadando ata os pontóns que estaban fondeados case no medio da ría. Por esa razón, non só eu, senón todos os rapaces ficaramos abraiados e incrédulos cando soubemos que o deran por morto despois de que caera do barco no que saía diariamente. Era unha pequena motora que só levaba o patrón e tres tripulantes. A noite anterior sorprendéraos un rápido cambio de tempo cando estaban á vista do faro, na boca da ría. En poucos minutos levantárase un forte vendaval e unha mesta brétema. Un golpe de mar levou da cuberta a Pepe. O patrón asegurou que estiveron máis dunha hora dando voltas polo lugar tentando atopalo, ata que o temporal obrigouno a desistir.
Coñecía ben a historia porque dela se falaba en voz baixa en todas as casas da vila.
Á mañá seguinte, cando a brétema abriu, e aínda que seguía soprando con forza o vendaval, varios barcos atrevéronse a saír na procura do Pepiño, con poucas esperanzas de atopalo con vida. Atopárono morto. Estaba fortemente enganchado na cadea do áncora dun dos pontóns. Debeu pasar toda a noite nadando entre a brétema, desorientado, ata que deu co pontón. Intentou gabear pola cadea pero as forzas faltáronlle. Morreu de frío, non afogado.
Unha circunstancia moi cedo converteuse en materia de todas as conversas dos rapaces. O corpo do morto facía unha figura engruñada, as pernas dobradas cos xeonllos case tocándolle o queixo, os brazos tamén encollidos. Falábase de que, quen o atopou, tivo moitas dificultades para separalo da cadea á que permanecía enganchado.
Cando, ao día seguinte, tivemos que ir á escola, acompañounos todo o día a memoria do corpo do morto. E, sobre todo, unha pregunta para a que non atopabamos resposta: ¿Como farían para estricar o corpo morto? No recreo, ese era o tema case exclusivo dos parrafeos de todos os grupos de rapaces. Tamén do grupo dos meus amigos.
-Eu penso que teñen que cortarlle as pernas e os brazos.
-Home, tanto coma iso.
-Si, que oín dicir que, cando os mortos quedan tesos, despois non hai xeito de estiralos.
-Será difícil pero non como para ter que cortalos.
-¿E con que o cortarían? ¿Cun machado? ¿Ou chamarán a Néstor, o carniceiro?
Ese viña sendo o noso diálogo cando parou diante nosa o señor conserxe. ¿De verdade queredes saber como se fai para estricar o corpo dun morto? Volvémonos sorprendidos porque non nos déramos de conta de que alguén nos estaba a escoitar.
-¿Queredes ou non queredes saber como se fai?
Dixémoslle, naturalmente, que si.
-Non sei como se fai noutros lugares, pero aquí chámase á bruxa de Baíñas.
-¿Á bruxa de Baíñas?, preguntamos, incrédulos.
-Si, á bruxa de Baíñas. E eu seino ben porque onte pola noite estaba presente no velorio cando a bruxa chegou. Se queredes, cóntovos o que pasou.
Quixemos, claro, e esta foi a súa explicación: «Pasaba xa da media noite cando a bruxa chegou. O primeiro que fixo foi pedir que a deixaran a soas co morto. Saímos todos do cuarto onde o deitaran e ela pechou a porta cando non quedou ninguén dentro. Ao pouco tempo, mandou chamar á nai e á muller do defunto. E díxolles:
-¿Quen das dúas era a persoa a quen máis quería o morto?
As dúas mulleres puxéronse a rifar entre elas ata que a nai, chorando, dixo estas palabras:
-Sei ben que o meu fillo nunca habería querer a ningunha muller como me quixo a min, pero tamén sei que aínda levabades pouco tempo casados e o amor de novos casados é o único que, durante un tempo, lle pode ao amor da nai.
Así que permitiu que fora a súa nora quen acompañara á bruxa. Entraron á habitación do morto e a bruxa deulle unhas instrucións ao oído. A moza foi ata o leito onde descansaba o corpo do seu home, achegouse ata a súa cabeza e díxolle ao oído, tan baixiño que case non fun quen de escoitalo:
-Tente, Pepe!
E o corpo de Pepiño, que ata de aquela seguía encolleito, estricou».
Ficamos todos calados un intre, de tan pampos que nos deixara a historia. Cando quixemos dicir algo, o señor conserxe xa marchara. Moitos anos despois, confeso que eu aínda manteño a dúbida de se as cousas ocorreron coma el nolas contou.
DNI
Miguel Vázquez Freire. Naceu no ano 1951 en Corcubión. É profesor de Filosofía no instituto Eduardo Pondal de Santiago de Compostela. Docente e pensador, é asemade escritor, e dende o comezo apostou forte pola literatura infantil. Ten dirixido revistas dedicadas a este sector e participado en numerosos foros pedagóxicos e congresos. Un dos últimos, o «Río Anllóns e Dolmen de Dombate» que houbo en Cabana.