«Eu nacín antes de tempo», dicía Asunción Antelo. A Rexoubeira tiña unha creatividade pouco común
04 ene 2021 . Actualizado a las 23:16 h.«Eu nacín antes de tempo», dicía sempre Asunción Antelo. E tamén morreu antes de tempo, sen poder ver cumprido o seu soño de construír un gran museo e sen coñecer o destino certo do seu legado. Despois de varios días de agonía no hospital, lonxe do seu Segufe da alma e do seu queridísimo irmán José, onte pechou os ollos. Non quixo coñecer o novo ano. Pero alá onde estea seguro que é feliz. Porque malia nacer nunha época e nunha contorna de escasa sensibilidade cultural, ela sempre tivo unha inquedanza creadora que lle permitiu viaxar por outros mundos sen saír da súa aldea; porque nada a facía máis ditosa que recibir a visita dos seus amigos, e onte conseguiu reunilos a todos, e porque ademais recibiu o mellor dos agasallos: o recoñecemento que tantas veces lle faltou en vida.
Morreu a Rosalía de Bergantiños. «Vaise a Rexoubeira Maior das nosas terras!», lamentaba o poeta fisterrán Modesto Fraga. «Con ela enmudecemos tamén un pouco todas e todos nós que tan ben a queríamos», escribía o pintor Miguel Anxo Calvo. Pero esa muller humilde, de mirada profunda e sorriso enfeitizador, déixanos un legado eterno, composto por ducias de libretas repletas de poemas manuscritos, por preto de duascentas esculturas de madeira, pedra e barro e por milleiros de lembranzas para quen tivemos a sorte de coñecela e querela.
«Se nacese hoxe sairía escribiente ou ebanista, as cousas que a min me levaban máis idea», repetía unha e outra vez, pero o destino quixo que Asunción Antelo Suárez viñese ao mundo o 8 de agosto de 1919, «cando o sol empezaba a raiar», no seo dunha familia de labradores do lugar de Segufe (Seavia-Coristanco).
Foi a cuarta de sete irmáns, dos que só queda o seu queridísimo José, e case non puido ir á escola. Pero o pouco que aprendeu serviulle de moito. Cando era moza, para cartearse cos irmáns que foron chamados a filas durante a guerra, e algúns anos despois, para combater o insomnio con lapis e papel. «En vez de durmir traballaba na arte, e de noite escribía», ten contado moitas veces.
Das longas noites de inverno e dunha creatividade pouco común para unha muller da súa época afloraron ringleiras de versos e estrofas, recompilados anos despois pola asociación cultural Monte Branco de O Couto nas Páxinas da Rexubeira de Bergantiños, e mesmo nunha novela curta na que relatou As penurias dun amor.
Pero igual que non necesitou escola para escribir, tampouco a precisou para cultivar outra das súas facetas artísticas: a escultura. «Un día que fun levar as vacas ao pasto vin barro nunha cuneta, e fixen un burriño», lembraba non hai moitos anos. Das súas mans endurecidas polo traballo saía así a primeira desas preto de duascentas pezas de barro, pedra e madeira que atesourou no seu pequeno e deteriorado museo de Segufe, onde as portas están sempre estiveron abertas mentres ela viviu e onde sempre quixo que permanecese a súa arte cando ela xa non estivese.
Asunción Antelo sempre quixo «deixar un recordo de que pasei por ese mundo». E sen dúbida que o conseguiu. Porque, dunha forma ou doutra, a súa obra literaria e artística pervivirá por sempre, e porque os seus amigos e amigas seguiremos xuntándonos cada 8 do 8 ás 8 para celebrar que a coñecemos. Como ben di a concelleira de Cultura de Coristanco, Laura Mariño, «fagamos agora entre todos e todas que Asunción sexa eterna a través do seu recordo e da difusión da súa obra. E que cunda o seu exemplo de superación, de humildade e de amor pola arte e pola terra que a viu nacer. Será a mellor das homenaxes que lle podemos facer».