Soñar con Rulfo

CULTURA

Juan Rulfo.
Juan Rulfo.

26 jun 2021 . Actualizado a las 05:00 h.

Un non controla os seus soños, e eu admiraba tanto ó escritor mexicano Juan Rulfo que acabei por soñar que o entrevistaba un día, ó anoitecer, nun hotel madrileño que leva o nome dunha capital europea. Ocorreu isto cando eu era delegado xeral da Axencia Efe en Galicia e vivía en Santiago de Compostela (anos 1979-1982). De feito, eu lera o día antes de ter este soño que Rulfo estaba en Madrid e que ía dar unha roda de prensa na rotonda central dun céntrico hotel, moi preto das Cortes, como así foi.

Non coñecín a Rulfo ata unha cita posterior, cando xa eu regresara a Madrid. Por fin puiden escoitar os seus silencios e as súas frases lentas, breves e precisas. Rulfo era, xa desde había tempo, o autor incomparable de obras como Pedro Páramo e El llano en llamas, verdadeiras cumes literarias. Pero sobre todo era o «amo dos seus silencios», que se estiraban no sosego, como se xa todo estivera dito e todas as preguntas respondidas.

Curiosamente, Rulfo tiña unha magnífica relación co uruguaio Juan Carlos Onetti, exiliado en Madrid e dono tamén de longos silencios, e con Camilo José Cela, que admiraba a obra curta, esixente e precisa do mexicano, pero que, curiosamente, nunca amosou ningunha especial estima pola figura e pola gran literatura do uruguaio.

O meu soño con Rulfo -esa entrevista no cuarto dun hotel no que nunca estiven- deixoume un sabor agre, porque eu lembraba moitas das súas frases e, ó mesmo tempo, tiña que admitir que non eran reais. Algo desacougante. Mais, despois de ver unha entrevista de Joaquín Soler Serrano con el en TVE, puiden entender unha parte da maxia literaria do escritor, nacida da súa propia vida, chea de riscos e de adversidades. E entón logrei unir algunhas frases que lembraba do meu soño coas que o escritor pronunciaba na entrevista en TVE. Algo que nunca deixou de sorprenderme, pero no que nunca souben profundar. Quizais porque os misterios, en Rulfo, eran sempre reais e máxicos á vez. Despois de reler Pedro Páramo souben que a proximidade entre el e Onetti residía nas adversidades que sufriran os dous ó longo das súas vidas. Cada un atormentado á súa maneira, pero os dous capaces de convertelo todo en boa literatura.