Estiveron presentes persoas que compartiron innumerables vivencias co arquitecto coruñés, no ámbito profesional e no persoal
05 dic 2024 . Actualizado a las 05:00 h.Os sete relatores que interviñeron no acto de homenaxe deste mércores a Andrés Fernández-Albalat parecían estar, máis que intervindo, asaltando o micrófono. Non porque atopasen especial gusto ao parlamento público, senón porque todos tiñan algo que dicir sobre o lembrado arquitecto coruñés. Máis cando este ano cúmprese un século do seu nacemento.
A Real Academia Galega (RAG), en colaboración co Colexio de Arquitectos de Galicia (COAG) —entidade que puxo a sede para a celebración—, rendéronse ao legado dunha das mentes lúcidas que construíron a Galicia moderna. «Morreu en días de tristeza, durante a pandemia, sen que puidésemos darlle o agarimo que merecía», comezaba con fondo sentimento Víctor Freixanes, presidente da RAG. Pero máis que aqueles compases de clausura, moito máis, pesan os pasos e pasos que conformaron o seu camiño. A mestura do home de ciencias co home de artes. Facía casas e sedes «compaxinando a creatividade coa habitabilidade», contaba Freixanes. Sempre pendente da contorna, sen perder de vista o de atrás nin desprezar o de adiante. «El sabía que as cousas son porque están nun lugar e nun sitio». Por esta claridade diáfana e cristalina que ía predicando por onde pasaba, foron decenas os que se apiñaron para escoitar falar na tarde de onte acerca da súa vida e obra. As cadeiras colocadas no vestíbulo da sede resultaron insuficientes. Moitos atendían ao fondo e de pé. Tal era o interese que lles suscitaba o motivo da xuntanza.
Pola vida en autostop
«Andrés non tiña coche, pero el era moi listo e sabía que todo o mundo quería levarlle aos sitios». Así narraba Roberto Medín, asociado de Albalat durante longuísimo tempo, un trazo pouco coñecido del. Que xamais conduciu. «Ía pola vida en autostop», confirmaba entre risas o seu fillo —tamén arquitecto e tamén chamado Andrés Fernández-Albalat—. Mentres entre todos ían compoñendo o perfil do que xa non está e se bota de menos, a algún arroibábaselle discretamente a cara de emoción. O aprezo pola súa humanidade era tan grande entre os presentes que a excelencia da súa produción parecía quedar nun segundo plano.
Saltou ao espazo e quedou flotando outra imaxe pouco usual. A do Albalat sensible e conmovido pola xenialidade doutros. Un home culto que coñecía o de fóra e citaba «a Shakespeare e a Petrarca», rememoraba o seu colega César Portela. Pero que, ao mesmo tempo, reverenciaba o de casa e «falaba o galego dos grandes escritores clásicos», completaba a súa tamén excompañeira Myriam Soto.
Un moderno sen computador
«Dios te libre de los xa foi», adoitaba desexar Albalat aos seus achegados. Os «xa foi» son os trens que pasaron e non se colleron. Por ese medo a eles, el foi un home que parecía determinado a transitar todos os vagóns. «Andrés practicaba o circunloquio, daba voltas ás cousas.Era puro barroco galego», proseguía Portela. Unha clasificación que, con todo, non o descualificaba para ser tamén «un moderno e un vangardista», todo convivía no seu facer e o seu saber. Un moderno que, por outra banda, «xamais usou o computador», admitía o seu fillo. Pero non por iso deixou de estar en contacto permanente coas novas propostas e escolas. Co ánimo de aprender mesmo cando xa sabía moito ou moitísimo.
Estivo presente tamén a súa filla, Charo Fernández-Albalat, que coa tenrura da herdanza botaba a vista atrás a cando o seu pai dicía algunhas frases sabias. Como aquela de que «hoxe é importante porque é a véspera de mañá». Enténdese así un pouco mellor o de que, con ou sen abelorios dixitais, fóra el sempre considerado un pioneiro polos que o rodearon, trataron e escoitaron.
«É raro o día no que non falamos de Andrés», comentaba o seu discípulo e amigo Cristóbal Crespo. Un de tantos que pasou horas e horas con el no estudo. Entre planos. Debuxando ata a madrugada. «Seriamos todos peores sen el», sentenciaba Crespo.
Daba Myriam Soto unha explicación plausible acerca das orixes da súa característica forma de estar no mundo e a súa particular visión técnica. «Era fillo dun militar e dunha pianista». Este ascendente amalgamaba nel o rigor e a sensibilidade. Por iso, mentres deliñaba sobre o branco do plano os contornos dos que serían os edificios da Galicia do mañá, no seu despacho sempre soaba música clásica. Porque os acordes non están rifados co cemento.