Abraham Cupeiro: «En toda a leria globalizada actual non atopo máis ca vulgaridade, con perdón»

É Abraham Cupeiro (Sarria, 1980) un dos personaxes totais da última cultura galega. Músico e musicólogo cunha extraordinaria capacidade de divulgar e entreter ao mesmo tempo, tivo nos últimos anos unha gran proxección mediática. O seu último fito foi participar na banda sonora do filme Gladiator 2. Hoxe saca Loira, o seu novo disco.

—O álbum é, máis ca de «músicas do mundo», o dunha música para o mundo?

—Estou totalmente de acordo. Ao final, Loira fala de ámbitos urbanos e rurais. Trata de contar pequenas historias. O disco anterior era máis épico. Falaba de mitoloxía e deuses, historias que están no imaxinario colectivo dun modo sublime. Agora non, son pequenas historias que van desde un barrio neoiorquino a outro de Madrid. E ao medio rural que temos, que eu o concibo como un paraíso. É un pouco poliédrico nese sentido.

—En «Lavapiés» fala sen palabras de cinco inmigrantes que queren alugar un piso. É complicado contar historias só de modo instrumental?

—É moito máis fácil, porque a música é a linguaxe das emocións. Cada etnia e cada cultura ten súas marcas. Ese tema empeza cunhas escalas irlandesas. Pasamos logo a algo máis jazzeiro. E, despois, hai uns xiros da Europa do Leste. Creo que sería unha peza perfecta para unha banda sonora de Kusturica.

—Fala de minorías étnicas.

—Si, os tinkers. Son uns nómades irlandeses que aínda seguen co seu tipo de vida, pese ás dificultades. Son os que perpetuaron a gaita irlandesa a principios do século XX. Eles eran os ferreiros que tocaban nas feiras. O tema fala dunha muller que se namora dun home nunha delas. Pequenas historias e pequenas minorías que creo que nos fan aínda máis humanos.

—Un tema insólito é «Durme»: unha nana sefardí conectada coa lingua galega.

—A primeira vez que a toquei estaba angustiado. Os instrumentos chegaran en mal estado ao lugar e tocaba cun guitarrista que tiña un premio Grammy. Cando tocamos esta peza quedei tranquilo, ao ver que moita da letra coincide coa túa lingua. É algo tremendo. Os seres humanos estamos moi conectados.

—A súa faceta máis mediática é a de rescatar instrumentos esquecidos. Neste caso, recupera o son da corna.

—Ese instrumento é o único que non é creado por min. Non é meu, pero dá veracidade a todo o meu traballo. Atópase no primeiro disco que gravei coa Real Filharmonía de Galicia. Atopouno un veciño de Sarria a cinco quilómetros, no monte. Estaba debaixo duns mobles que tiraron no medio da fraga. Levouse un candil de carburo e este corno, que chegou ás miñas mans cos furados feitos. É coma se de neno soñas con atopar un tesouro no monte. O bo que ten é que sopras por el e dálle vida a unha tradición esquecida en Galicia, a dos pastores que tocaban as cornas no medio do monte. Iso unímolo cun Canto de arrieiro. O luns, que se foi a luz, veunos moi ben para ver a soidade que tiña esta xente no pasado por estes camiños de terra do noso país.

—Hai unha parte de musicólogo súa cunha carga moi intelectual, pero conectada sempre co popular.

—Non coñecín unha persoa máis intelectual cós meus avós, e iso que algún tiña problemas ata para ler. A actividade intelectual é aquela que permite profundar nas cousas e ver como podes ir mellorando. De cativo, os meus avós ensináronme moitas cousas que hoxe non podes aprender en ningún lado. Para min, conforma unha experiencia vital. Atopo tanta beleza nos elixires que se foron filtrando durante tantos séculos na música popular de calquera parte do mundo. Moitas máis ca en toda esa leria globalizada actual, que nos parece que somos máis modernos ca ninguén. Eu aí non atopo máis ca vulgaridade, con perdón. Con todo, en cousas dos meus avós atopo sabedoría, bo gusto e, moitas veces, elegancia.

—O pracer está en rastrexar as vetas virxes da música?

—Totalmente. Para min, é coma buscar esencias do pasado para condimentar un prato novo. Aí atopo cousas que non están manidas, carentes de estrés e, aínda que sexan do pasado, levan tanto tempo sen escoitarse que parecen novas. Eu atopei o meu camiño desde cativo, e iso foi a miña fortuna máis grande.

—Está a modernidade real nesas vetas do pasado?

—Si, cando eu falo da música de hoxe en día refírome ao mainstream, ese que a base de cartos aparece no primeiro pantallazo cando abrimos o celular. Pero, ollo, ás veces, estas cousas, que non son miñas, senón do pasado, póñense en prime time e, ao final, a xente agradéceas. Por moito que queiramos fuxir delas, están na nosa vida.

«Este disco soaría ben no coche do meu pai»

Loira presentarase en vivo amplamente por Galicia. O 3 de maio estará en Ourense (Auditorio Municipal); o 16, en Lugo (Auditorio Fuxan Os Ventos); o 24, en Pontevedra (Auditorio Pazo da Cultura); e o 25, en Ferrol (Auditorio). O 6 de xuño actuará na Coruña (Teatro Colón).

—O título do disco é do nome da súa cadeliña. Por que?

—É unha cadela que atopei na rúa, mestiza e que define moi ben como é o disco, un traballo que contén temas moi diferentes. Parece como esta cadela, que vai cos nómades, cos xitanos que van de feira en feira. É un bo homenaxe a ela, que me axudou tamén nalgún momento.

—Fala de temas agochados.

—Son temas que, con formatos máis pequenos, fago nos concertos, e moita xente preguntaba onde os podían escoitar. Non estaban gravados. Son pezas que quedaban colgadas e querían que estivesen dispoñibles.

—Hai unha certa regresión infantil no seu espírito?

—Si, creo que é un disco que soaría ben no coche do meu pai cando era pequeno. Soaría alí perfectamente. Tiven a sorte de escoitar moitísima música diferente cando era un cativo, e este disco recórdame iso: Édith Piaf, música celta, clásica, o Golden Gate Quartet de jazz... Todo iso influíume moito.

---

---