«Do tumulto de imaxes acumuladas en tan exhaustiva viaxe, unha de tantas quedarame impresa na mente...»
26 oct 2014 . Actualizado a las 04:00 h.Aló polo verán de 1977, meu avó deu na teima de coñecer toda a costa galega: durante tres días, percorremos a meirande parte da nosa ribeira, dende o Miño ata o Eo. Do tumulto de imaxes acumuladas en tan exhaustiva viaxe, unha de tantas quedarame impresa na mente: un serán, voltando de explorar o dolmen de Dombate -aínda intacto, preescavado e premusealizado-, cruzaramos unha ponte cuxo pano de fondo era unha acristalada vivenda, asoballada por un enorme e sombrío monte.
Preguntei na Coruña de quen era aquela morada. «É o pazo do poeta Pondal». Non volvín a pasar de Caión ata que, vintetrés anos máis tarde, o destino concedeume praza de explicador profesional? en Ponteceso. Alí descubrín, sorprendido, as dunas da Barra -campá do silencio-, namentres Xerardo Blanco, anicado, amosábame o zume da herba leiteira ou Jose Luis Rabuñal enfocábame a retina cara ás garcetas e ós biluricos. Agaveei ata o altor do Monte Branco -e eu que o albiscara negro!-, impresionándome a variedade de ecosistemas que abranguía, sen supoñer que, dez anos máis tarde -xa casado e enraizado na Ponte- cartografiaría cos meus pés todo aquel territorio, guiado por Xan Fernández, Evaristo Domínguez e Antón Losada, dentro do Instituto de Estudos Bergantiñáns. Chamoume a atención a praia de Balarés, tan agochada, e da que -outros dez anos enriba do meu lombo- os anciáns da volta traeríanme o areón das súas vivencias naquela mina. Bébedo daquela panorámica -que sempre me fai evocar os abismos de Córcega-, apoieime nun petón? que non sería tal senón un menhir esculpido por Anxo Cousillas e cuxo rastro levaríame ata a Casa do Cura, arrastrado no remuíño efervescente da aldea de O Couto, baixo a batuta infatigable de Jose María Varela, onde remataría -ata o presente- como sicario cultural, dentro da Fundación do Bardo.
Trinta e sete anos despois daquel primeiro contacto co Val Nativo, coñezo cada recuncho daquel luminoso pazo -grazas á amabilidade do seu dono Jaime Valdés- e póñolle nome a cada punto do Esteiro do Anllóns: o Rego das Caniceiras, o Camiño da Truiteira, A Berberecheira, a Furna dos Calvaqueiros? Trinta e sete anos despois, séntome nun petón do Monte Branco e contemplo xa non só a paisaxe senón tamén a unha miudiña rapariga de dez anos -que vira a lus primeira en Ponteceso-, quen me explica, orgullosa, como axudou a plantar un rumoroso piñeiro a carón do busto de Pondal, nos xardíns de Méndez Núñez, «para que o admiren os cascarilleiros». Asi é que, agora, xa non estou só naquel altor sobre a Ría de Corme e Laxe. A pá de min -como din nesta Costa da Morte- teño á luminosa Carmen. Teño á miña filla.
«Asi é que, agora, xa non estou só naquel altor sobre a Ría de Corme e Laxe»
«Trinta e sete anos despois daquel primeiro contacto póñolle nome a cada punto»
Luís Antonio Giadás Álvarez é mestre, escritor e patrono da Fundación Eduardo Pondal.