Coñecina por Nélida Piñón, a comezos dos 90. Viñera a Compostela a despachar coa brasileira, pero fixo de todo, en dúas xornadas, menos tratar coa Piñón asuntos profesionais. Carmen Balcells traía consigo referencias obrigadas, ineludibles, ás que tiven a sorte de que me incorporase. Degustamos os percebes de Casa Sexto, andivemos no taxi do Sr. Perfecto, a quen tiña á súa disposición as vintecatro horas, visitamos ao Apóstolo seguindo un ritual de seu, que rematou en demorada aperta ao santo, como ela lle chamaba ao Fillo do Trono, mercamos un par de queixos de tetilla no quiosque de madeira de Daniel, en Bautizados, onde Carmen atendeu os consellos do especialista, pero, á hora de escoller e catar, decidiuse polas pezas que máis lle encheron o ollo... Claro, sen perder o tempo, entrevista con Fraga Iribarne, recén chegado da súa exitosa primeira viaxe a Cuba, país que a Carme lle interesaba pola súa potencia literaria, cea no restaurante de Toñi Vicente, á que a Balcells convidou a varios escritores e escritoras galegos. Saíu fascinada pola capacidade narrativa de Carlos Casares, ata o punto de pedirme que a axudase a gañalo para a axencia. Non puido ser, e outro tanto lle ocorreu con Manuel Rivas, a quen me consta que llo propuxo varias veces. Si incorporou á súa corte -non no sentido de comitiva rexia, no outro- a Alfredo Conde. E así, xunto con José Ángel Valente, Gonzalo Torrente Ballester e servidor -salvas sexan as distancias-, integramos na actualidade -os dereitos de Camilo José Cela tiróullelos hai pouco o fillo- a grea galega da mítica carteira balcelliana. Como calquera pode entender, sen pertencer sequera á tona do complexo e gabocho gremio literario, arredor de Carmen Balcells, a muller que máis fixo polas letras iberoamericanas sen escribir nunca un verso nin atreverse cunha breve prosa de ficción, tecéronse innumerables lendas. Ela foi literatura. A súa morte petou con forza nos corazóns dos que sabíamos que estaba aí, que nos quería. Quédannos as catro palabras coas que a definiu Isabel Allende; magnífica, abundante, sentimental e xenerosa. Algún día, querida Carmen, cumprirei o teu desexo de levar unas rosas ao sepulcro de san Vintila, en Punxín. Pousareinas na enorme pía de pedra e lerei en voz alta a inscripción do século IX. Hoxe albisco os teus ollos, única luz entre a néboa e a chuvia deste comezo de outono caroal. Bien gallego, Carmen, bien gallego.