Un 7 de xaneiro chegaba ao mundo o galeguista máis puntual. Comezamos a celebrar o autor co recordo dos seus primeiros Nadais
11 may 2023 . Actualizado a las 17:23 h.Como un regalo atrasado dos Reis Magos, así contaba Francisco Fernández del Riego que fora a súa chegada ao mundo. O certo é que aquel 7 de xaneiro de 1913 barruzaba en Vilanova de Lourenzá, mentres o casal formado por Vicente Fernández e Amada del Riego agardaba con ilusión o nacemento do seu primeiro fillo. Como era habitual na época, ao día seguinte bautizárono e elixiron os nomes de Francisco Jesús Benito Antonio, aínda que familiarmente sempre foi Paco. Só trece meses despois, a familia recibiría a chegada dun novo membro, seu irmán Antonio, que abriría o camiño a Amada, Domingo, Rosa, Fernando, Ana María, Joaquín, Vicente, Jesús María e Charo.
O belén comezaba a prepararse en verán
Naquel fogar, a ilusión destas datas estaba garantida. Os preparativos da decoración comezaban ben antes, pois xa no verán collían area da praia de Foz, onde veraneaban, para trazar o camiño a Belén do nacemento. Tamén gardaban o papel de prata das lambetadas para facer un río e pequenas lagoas e, aínda, confeccionaban as casas e o castelo de Herodes coas cartolinas que lles mercaban. Como os invernos eran chuviosos, debían ser previsores e aproveitar o día que escampaba para apañar a carriza das árbores, poñela a secar a carón do lume e dispoñela por todo o nacemento. Así é que, cando a nai baixaba do faiado as figuras, o decorado xa estaba posto, aínda que cumpría agardar a Noiteboa para completar o presebe co Neno Xesús.
Capón en Noiteboa
O vinte e catro era unha data moi especial, tanto así que, excepcionalmente, podían sentar á mesa cos maiores. Como bos lugueses, na cea non faltaba o capón e, para desfrute da cativada, os doces, especialmente a compota de mazá. Xa na sobremesa comezaban a cantar panxoliñas en galego que, mentres viviu a avoa Dominica, ían ao compás da súa guitarra. Sen dúbida, aquelas xuntanzas familiares que remataban con cantigas marcaron a Paco, quen sempre gustou de entoar, ao remate dos xantares festivos, algunha canción tradicional.
Aqueles días tamén asistían aos oficios relixiosos, incluso Paco fixo algún ano unha representación teatral coa súa irmá Amada. A familia ocupaba tres bancos da igrexa e, á saída, os pícaros da vila reuníanse no cantón para xogar, excepto na Misa do Galo, á que só acudían os maiores. Co tempo, o Nadal aínda era máis agardado, pois regresaban á casa familiar os irmáns que estudaban fóra da vila. Paco cursou o bacharelato interno nos Escolapios de Monforte e contaba os días para o reencontro familiar, aínda que as primeiras vacacións foron traumáticas, pois morreu a avoa Dominica, a muller que tanto o marcou e que teimou para que os seus netos e netas estudasen.
Outra data fundamental no calendario familiar era a chegada das súas Maxestades: Melchor, Gaspar e Baltasar. Á noitiña a cativada deixaba os zapatos novos do trinque a carón da ventá e deitábase coa ilusión do espertar. O certo é que, dende que comezara a ler, o pequeno Paco tiña claras as peticións e sempre se erguía co desexo de que houbese moitos libros, e abofé que a carón dos seus zapatos aparecían os contos de Calleja, dos irmáns Grimm, de Andersen ou Dickens, as novelas de Marc Twain ou Jules Verne e mais as historias de Dick Turpin ou Búfalo Bill. Co botín que conseguía ese día amenizaba os duros invernos laurentinos, marcados pola chuvia, que impedía xogar a outra das súas paixóns, o fútbol. É probable que algún ano os Reis deixasen un balón, aínda que confesaba que daquela facíanos con vellos pneumáticos.
Que pediría hoxe don Paco?
Pasaron, pois, cento dez anos daquel regalo tardío dos Reis Magos, unha data que este ano serve de comezo das conmemoracións do Día das Letras Galegas dedicadas a el, ao seu mentor. De seguro que hoxe don Paco lles pediría máis galego: nos beizos das crianzas, nas escolas, nos parques, nos hospitais, nas cafeterías, na xustiza, nas lecturas ou na música. Esa foi sempre a súa loita, a súa principal militancia!