En La 2 pasaron de novo Desaparecido, película á que me resulta difícil resistirme aínda que debín vela unha ducia de veces, se cadra porque pertence a ese tipo de historias que sempre queremos que nos conten: a odisea dun pai que tenta averiguar o paradoiro do seu fillo e acaba enfrontándose ás mentiras do poder, neste caso á diplomacia dun estado capaz de apoiar, a través da CIA, o terror dos militares contra Salvador Allende. Pedíronlle a Billy Wilder nunha ocasión que definise a felicidade, cotizado estado mental sobre o que o ser humano leva reflexionando dende Sócrates. Pero o director de O apartamento apenas tardou un segundo en responder: «Traballar con Jack Lemmon». Algo así experimentamos os espectadores —unha mestura de gozo e gratitude— cando se nos aparece ese señor de Massachusetts na pantalla. Pracer, asombro, adhesión automática a cada personaxe que interpreta. Felicidade, en definitiva, ou algo que se aproxima moito a unha sensación con tendencia a evaporarse. Por iso volvín caer rendido, sen opoñer resistencia, ao calvario de Ed Horman polas rúas dun Santiago de Chile en mans dos uniformes, acompañado por unha Sissy Spacek que encarna a parella do fillo con sensibilidade igual de extraordinaria. E pensei que, a pesar da cerimonia da confusión en que vivimos, onde a mentira engade valor no circo político, o mundo seguirá sendo un lugar habitable sempre que teñamos entre nós a cabaleiros tan dignos coma o que representa Lemmon no filme. Os produtores pretendían a Gene Hackman, estrela de presenza poderosa, pero Costa-Gavras preferiu un actor de físico menos rotundo, acorde co pai indefenso —cidadán responsable, pequeno burgués— que debía trasladarse á pantalla. Escolleu un tipo de aspecto fráxil, un individuo roto ao que o seu país lle nega a verdade mentres vai recoñecendo, como recompensa non prevista, a vida soñada polo fillo. Cantaba Nico en These Days, o tema de Jackson Browne, coa súa voz nun inverno perpetuo: “Estiven camiñando / non falo moito estes días / estes días parece que penso demasiado / nas cousas que esquecín facer”. Ocórreme ás veces. Que ando desaparecido, que non sei atoparme, que chego á casa despois de pasear pola cidade e non me localizo. Busco debaixo da cama, busco nos armarios. Busco dentro da neveira e non estou. Pero non me desespero. Prendo a televisión e aí está Jack Lemmon collendo un avión para traerme de volta.