A última escolma dedicada ás nosas letras recréase en autores rigorosamente coetáneos de nós
13 may 2015 . Actualizado a las 05:00 h.Na última entrega de poesía galega presentamos unha serie de composicións de moito mérito literario das que son autores poetas rigurosamente contemporáneos nosos. É tan so unha mostra da actual riqueza poética da lingua galega, que, polo seu presente tan brillante fainos pensar nun futuro mui esperanzador.
Son poemas que non só debemos coñecer, senón tamén saber o nome dos seus autores e recordar versos e estrofas porque pasaron xa a ocupar un lugar de privilexio nas súas respectivas literaturas. Para que este percorrido sexa máis frutífero, propóñovos un sinxelo método de traballo nas clases de lingua e literaturas castelá e galega.
1. Lemos, un a un, todos os poemas.
2. Escollemos o que máis nos gustou, pola razón que sexa: polo seu contido, pola súa forma, por ambas as cousas á vez, etcétera.
3. Copiámolo no caderno de Lingua.
4. Analizamos a rima do poema (asoante, consoante ou libre).
5. Analizamos a medida dos versos e as figuras literarias que recoñezamos.
6. Explicamos cal é o tema principal ou o contido do poema.
7. Lemos o poema varias veces ata aprendelo. Despois, seguindo as indicacións do profesor, recitámolo en clase.
8. Recollemos información sobre os autores destes poemas e redactamos un breve informe sobre cada un. Pódese utilizar o libro de texto da asignatura ou recorrer a Internet.
LUZ POZO GARZA (Ribadeo, 1922)
Poeta ilustre e veterana das letras galegas, pasou por varias formas de entender a poesía, dende a sinxeleza dos primeiros libros ata a serenidade clásica dos últimos, incluidas incursións vangardistas en algún intermedio. Hoxe goza do respeto e do recoñecimento de todo o mundo literario galego.
ANXOS CON PATÍNS BRANCOS NA PRAZA DE O GROVE
Andei as rúas doutros anos na vila mariñeira
Os vieiros que circunvalan espacios misteriosos
Meditei na ponte veneciana
No camiño iniciático
que leva á illa do tesouro
inda por descubrir
Por debaixo pasaban as ondas coma a vida
musitaban as aves as puras letanías
dunha levitación non aprendida
En procura de ti
xurdía a cegadora presencia da Lanzada
en liñas sinuosas que se ofrecen intactas
coma unha harpa
que fire o corazón de emoción sideral
Mística
Soaban as palabras de amor e mais a morte
Non aprendín aínda a escoitalas sen pranto?
?pero ninguén me viu chorar
agás dúas meniñas na praza do concello
cando lía eu a prensa
na apoiatura dun bloque de granito tallado:
Viñeron xunta min
Con patíns brancos
Con palabras purísimas de rula
Con ollos de solsticio
Con esguince de arcanxos
Con azas a porfía?
Un Anxo iniciativo. Outro moderador
Preguntáronme o nome
Preguntáronme a tabla de multiplicar
Os ríos de España
As fontes de enerxía
(Non sei se me aprobaron)
Dixéronme que viñan onda min porque me vían igual ca/
rula solitaria: ?si no es la tortolica que está
viuda y con dolor?
Non sabían os anxos
que estou aprendendo a vivir?
(De Prometo a flor de loto)
SALVADOR GARCÍA-BODAÑO (Vigo, 1935)
Santiagués nacido en Vigo, porque será en Compostela onde desenrole toda a súa actividade literaria (poeta, narrador, ensaísta, columnista de prensa...), e porque esta cidade será a que esperte nel a súa sensibilidade artística, plasmada en varios libros de poemas fermosísimos. A súa poesía foi pasando por etapas diferentes ó longo dos anos de actividade literaria, pero sempre mantivo un afán de lirismo, de preocupación rítmica e de profundidade de pensamento.
COMPOSTELA É UNHA RÚA LONGA
Compostela é unha rúa longa
na memoria
onde vagan os nomes
e as horas
que cada quen recorda...
Tempo de eternidade nas sombras
case vougas
a caer polos días
e as cousas
maino como unha choiva.
Van no libro da vida as follas
xa sen volta
pasando sobre o atril
das lousas
sen que un se dea conta.
E as lembranzas igual que as ondas
veñen soltas
dende o fondo de nós
e todas
fan un mar que se alonga...
(de Tempo de Compostela)
XOSÉ MARÍA ÁLVAREZ CÁCCAMO (Vigo, 1950)
Un poeta que representa perfectamente ó grupo de compañeiros xeracionais pola súa calidade, o seu interés e compromiso polo contexto socio-económico, cultural e lingüístico da terra. Aberto a moitos e variados temas, a súa poesía acada nalgún libro alturas propias dos grandes poetas de calquer lingua.
RÍO
O río está prohibido. Linde último,
onde as areas rompen arañadas
detéñense os meus pés.
Na ribeira de alén o vento labra
distancias de cor cega, e esparexe
un pouso de fariña que confunde
marés, cardos e dunas.
Que ninguén
se atreva a entrar no río, un eco morto
asenta a súa voz na lama, leito
de colchas renegridas. Por debaixo
das augas, corredores de luz verde
arrastran aos que nadan descuidados
a un mar de rosas negras.
O río está prohibido e, non obstante,
algunhas tardes veñen rapaces doutras casas
e caen desde a ponte como frechas
de chumbo que atravesan os espellos
e pérdense entre os muxos e regresan
ceibos de norma e lei, inesperados.
Porque son doutras casas
e veñen dos lugares da ribeira confusa
non hai quen lles prohiba entrar no río.
E nós disimulamos a envexa que nos mata
xogando coas areas, na fronteira
que non debemos nunca atravesar.
(de Vocabulario das orixes, 2000)
XAVIER SEOANE (A Coruña, 1954)
Poeta galardonado con premios importantes, como o Premio Esquío (1996), é autor prolífico e, ó mesmo tempo, moi selecto e exixente. Poseedor dunha voz moi persoal, reconocible pola súa autenticidade, intensidade e rigor. Escapou sempre das modas literarias, pero nunca deixou de ser un poeta do seu tempo.
NOCTURNO
Estas noites capaces
de colmar a nostalxia,
en que as pupilas, cheas de escuridade,
ata o soño dilátanse,
veñen a mín desde o día
en que o meu corazón as presentía
e a miña nai as arrolaba.
Adentrándose nelas,
a sagrada tristeza de vivir
revela a súa saudade
e o cántico das cousas
eleva o seu misterio inesgotabel.
Noites de arrecendente claridade,
ríos de cego amor, ecos do alto,
xardíns de luctuosa inmensidade:
Nada pode turbar
os vosos soños mainos
-a beleza da terra.
O odor das meses
recén segadas.
O cántico do mar. O sorriso
dunha crianza...-
Só a luz da alba
asomando
os seus dedos rosados
nos lonxincuos outeiros da mañá.
Só o río da nostalxia e de saudade
que acompaña o misterio da vida ao despertar.
(de Umbral de vida, 1996)
XULIO L. VALCÁRCEL (Romeán, Lugo, 1953)
Narrador, ensaísta, articulista en medios xornalísticos, é, sobre todo, un poeta de moitas cordas, e en todas hai un toque de distinción, unha nota de calidade e de autenticidade que os fan reconocibles. As preocupacións existenciales, as ausencias que van marcando a vida, a irrecuperabilidade do tempo, o amor á terra e á xente que a habita... todo cabe nos libros deste gran poeta de Lugo, que vive na Coruña.
CASA BALEIRA
Hai un olor pechado
e un rastro de ausencias
esquencidas nos espellos,
no frío das cinzas apagadas.
Un alento húmido,
unha gargallada tráxica.
O escoar espectral dos pasos
e a auga a escorrer
polo tellado,
identifico outras horas,
outras voces perdidas sen remedio
na distancia.
No aire dos armarios,
morfina do tempo,
palpo a morneza dun corpo
nestes traxes que amaron a luz.
Naftalina e soños dormen
chalecos e zapatos deixados
por alguén que emprendeu escura naveganza.
Aquí están en paz, en soliloquio íntimo,
suores, caricias, lonxanías,
últimos mofos onde se pudre
oloroso o esquenzo,
tal se destapo un frasco de aire enfermo.
(de Alba de auga sonámbula, 1983)
OLGA NOVO (Vilarmao (Lugo, 1975)
Unha das voces máis destacadas da poesía galega contemporánea. Vigor creativo, liberdade expresiva e sensibilidade aberta á vida, ó mundo, á natureza, sempre afrontada dende a naturalidade e sinxeleza.
HERBOSA
eu nacín aprendida a ser aberta
como casa mariñeira
e a ser fácil muller de chuvias e tormentas.
eu non sei cómo cheguei a torques,
retroñada.
estaba destinada a xerfa e dolmen
porque tiña vontade de loucura
e tódolos ciclos do entusiasmo.
aprendera a ler pola palma das mans,
sabía fondear en tódalas arquitecturas do lume
e restituír a chuvia
coma tocar palabras pola punta do océano.
déranme un fardo de brisas
pero eu detíñame nas túas ventoeiras
porque non curan o mal das lagoas
nin a forma máis antiga de ser bosque.
quería saborear tódalas feituras
da explosión do ocre,
resolver os aromas tristes
en pracer excesivo
e desnortar o repouso
coma escindir o corpo
ata conseguir as últimas figuras
da caída libre.
lembro ter sido
todo xénero de canto de pole
ou algún lugar de fascinación dos renos.
(e soamente iso é
coma se tocas as palabras
pola punta do océano
e perdes enredadeiras por onde camiñas
e che medran areas no canto da pel)
eu non sei cómo non esgotei
as posibilidades de cen tipos de neve.
contigo comén as raíces da vida primeira,
escampo e sei
que acabarei saíndo dos ubres das vacas
a chorros.
(de Nós nus)
MIGUEL ANXO FERNÁN-VELLO (Cospeito, Lugo, 1958)
É un dos poetas galegos máis recoñecidos e premiados. Tamén un dos máis traducidos a outros idiomas. A súa poesía está concebida dende a súa percepción humana persoal, e escrita nunha linguaxe elaborada e musical, pero sinxela e de fácil recepción. Tamén é dramaturgo e editor, entregado á difusión e normalización da literatura galega.
PAISAXE CON DOR DE INVERNO
As árbores nocturnas
tremen como unha sombra
no sangue. O sal xeado
na lágrima do frío.
Todo, nudez de vidro
que nace no corpo,
e flor de cinza e neve.
A distancia é unha liña
insaciada
nas sílabas do tempo.
Un enigma de música quebrada,
a luz que vacía o crepúsculo.
E o taxi branco que é un signo,
a dor que morde no recordo
unha hora estraña de rúas
con fendas transparentes
de olvido.
O astro da tristeza
e a febre oculta das horas
son un escaparate vacío.
Ao lonxe, dividido,
a estrela azul do mar
que non regresa nunca.
(de As certezas do clima)
«Los poemas que no puedes dejar de conocer»
