Os promotores do xeoparque queren aproveitar o rango de patrimonio mundial recentemente atribuído á arquitectura popular
11 dic 2018 . Actualizado a las 05:00 h.A asociación Montañas do Courel -que promove a creación dun xeoparque nos concellos da comarca de Quiroga- pretende sacar partido da recente declaración por parte da Unesco da arquitectura tradicional en pedra seca como patrimonio inmaterial da humanidade. «O noso territorio tende a infinito nese sentido», di unha nota que a entidade publicou no seu perfil de Facebook pouco despois de que se dese a coñecer esta declaración, que afecta ás técnicas tradicionais de construción sen morteiro de España e doutros sete estados europeos.
Desde a asociación apuntan que a condición de patrimonio da humanidade desta clase de arquitectura popular será indicada nos paneis informativos e noutros materiais de divulgación das rutas de turismo cultural que discorren polo territorio dos tres municipios. No museo xeolóxico e no museo etnográfico de Quiroga xa se alude a este tipo de arquitectura. Entre estas construcións -engaden- destacan algunhas que se consideran especialmente representativas das tradicións deste territorio, como son as alvarizas, os fornos de cal e os sequeiros de castañas.
Polo que respecta ás alvarizas, os responsables do plan Life de conservación do oso pardo que se desenvolve na serra do Courel catalogaron durante os pasados meses un total de 192 construcións deste tipo no territorio. O seu estado de conservación é moi desigual, pero hai moitas que se manteñen en boas condicións. Unha delas, situada na parroquia quiroguesa de Bustelo de Fisteus, foi cedida recentemente ao Concello por un particular e acondicionada para as visitas turísticas.
Aínda en uso
Algunhas alvarizas seguen sendo utilizadas hoxe para albergar colmeas e tamén hai un pequeno número de sequeiros que continúan servindo para secar castañas ao estilo tradicional. Non sucede o mesmo cos caleiros ou fornos de cal, que caeron totalmente en desuso hai varias décadas. A pesar diso hai moitos que seguen en pé e un deles -o de Vilamor do Courel- foi empregado no 2015 e no 2016 para facer demostracións etnográficas da técnica tradicional de cocción da pedra calcaria.
A estas construcións súmanse outras que son tamén comúns noutras partes de Galicia, como os muíños fariñeiros, as cabanas agrícolas e os valados de pedra seca que separan as leiras. Nos municipios da comarca hai ademais numerosas vivendas antigas construídas sen ningunha argamasa, aínda que tamén hai outras que si a utilizan.
Por outra parte, a asociación Montañas do Courel indica que a diversidade de minerais que se encontra neste territorio pode ser un valor engadido á hora de resaltar o valor da arquitectura popular en pedra seca. «Moitas destas construcións permiten seguir a historia da evolución da Terra, porque as pedras con que están feitas son representativos de diversos períodos do Paleozoico», explican. Como exemplo mencionan o caso das vivendas da aldea quiroguesa de Campodola, situada ao pé do pregamento xeolóxico do mesmo nome, que están feitas con rochas do período Ordovícico. Na aldea de Seceda, no municipio do Courel, o material predominante é pedra do período Devónico. «Son casos moi ilustrativos da relación entre a xeoloxía e as actividades humanas», sinalan por outra parte desde a entidade.
A técnica de construción tradicional en pedra seca xa foi incluída no censo do patrimonio cultural de Galicia mediante unha resolución da Consellería de Cultura publicada en setembro do 2016. Nesta resolución menciónase como «especialmente representativa» a súa presenza, entre outros lugares, no territorio da Ribeira Sacra.