
Fernando Rodríguez es de los pocos profesionales que quedan en Ferrolterra y reconoce que cada vez es necesario profundizar más para encontrar agua
25 feb 2024 . Actualizado a las 05:00 h.Hace tiempo que la tecnología revolucionó el trabajo de los poceros. Aun así, este oficio conserva algo de la magia del zahorí. Fernando Rodríguez (Valdoviño, 68 años) comenzó a perforar el suelo en busca de agua en 1981 y desde 1988 está al frente de Sondeos Rodríguez, ahora con sede en el polígono de Río do Pozo, en Narón. De vez en cuando agarra con las manos una vara de sauce y se mueve por el terreno con la esperanza de que vibre y atine con el acuífero. «Iso facémolo por tradición, pero fiámonos máis da experiencia e de que haxa outros pozos arredor, iso é o que nos preocupa», reconoce.
Cada vez hay que profundizar más para dar con el nivel freático: «En Ferrolterra, unha zona privilexiada no tema da auga, hai trinta anos facíanse pozos de 30 ou 35 metros, e podía haber algún de 40, e hoxe logo hai que chegar aos 50; en Lugo pasouse de 60 a 100, salvo excepcións; e en Ourense, se antes chegaban 50 agora fan falla 80 ou 90». El agua se oculta cada vez más. Eso que en Galicia resulta mucho más sencillo que en otras comunidades abrir un pozo: «Aquí hai menos burocracia. Hai sitios que esixen un proxecto e permisos; aquí de momento non, aínda que nalgunhas zonas si fai falta autorización de Augas». El tipo de suelo también facilita el trabajo: «Hai moitas zonas en España nas que fas un pozo de 90 metros e tes que encamisalo (revestilo) con ferro ata os 40, porque o terreo se desfai moito. En Asturias, por exemplo, hai moitos ocos de galerías. Revestilo de ferro leva máis gasto e máis dificultade. En Galicia, nalgúns sitios tamén hai que revestilo, porque hai moito barro, pero o terreo é brando e faise con plástico, e iso xa cambia, aparte de que a auga está máis cerca». La piedra resulta una bendición para los poceros: «Sobre terreo duro sabes que non tes que reforzar a parede do pozo, xa che vale para entubar».
La ubicación idónea, más allá de lo que indique la vara de sauce, la marca la ley: al menos a veinte metros de distancia de una fosa o pozo negro, a no menos de tres de la finca colindante y a un mínimo de veinte de otros pozos. Para la perforación (a veces fallida, por el lugar elegido) se emplea un tractor de doble tracción con una sonda acoplada y un compresor de aire, enumera Rodríguez. «E é moi importante ter transporte propio, nós temos un camión, porque tanto estás aquí como a cen quilómetros», apunta. Este empresario, en jubilación activa, es de los pocos profesionales del sector que quedan en Ferrolterra y planea retirarse el año que viene, sin relevo. Dice que faltan especialistas en un oficio que requiere «imaxinación, porque estás baixando a vinte metros e non sabes o que está saíndo».
La demanda crece, por la cantidad de viviendas unifamiliares y la dispersión poblacional de Galicia, y también para granjas o explotaciones agrícolas con invernaderos, para el riego. Un pozo de 40 a 60 metros de profundidad cuesta unos 3.500 euros, y si hay que descender a 100, supera los 4.000. «Pero é para toda a vida, un investimento a longo prazo. Inclúe a bomba de aceiro inoxidable, que coa auga limpa e o pozo en boas condicións bota máis de vinte anos coma o primeiro día», subraya.
Esta empresa también se ocupa de reparaciones y tareas de mantenimiento. Rodríguez sostiene que en Galicia «tíñanse que fomentar as traídas particulares»: «En zonas altas onde hai montaña son moi importantes, sacas auga pola presión da caída do terreo, sen necesidade de bomba. Cun pozo ben acondicionado abasteces vinte casas. O problema é que as que hai son moi antigas. Habería que renovalas, pero a xente vai maior, e os novos non se ocupan diso».