Tampouco ser galego. É menos aínda que ser seareiro dunha equipa. Non é nada se non o é tamén en termos cívicos nin políticos. Toca dicilo porque parece esquecerse entre tanto nacionalismo patrioteiro de Estado e tanto nacionalismo caduco que non ve a cidadanía alén da identidade. Ser galego, español ou francés non é nada sen cidadanía e hoxe a cidadanía está en risco. Están en perigo os dereitos políticos asociados a ser cidadán que non sempre tivemos nin temos porque ter per se. Por non falar doutros dereitos sociais ou laborais. Estes últimos progresivamente devaluados nos últimos anos. E ser español, galego, catalán ou alemán tampouco non é nada nestes tempos, na miña opinión, sen a sustantividade europea, da que ser galego ou español son adxectivos. Paréceme que nunca foi tan evidente como agora.
Cando escoito aos dirixentes de Ciudadanos enchérselles a boca falando de ser españois, españois, españois, como se esa pertenza fose garantía segura de liberdade e igualdade, asómbrome da simpleza coa que nos tratan aos cidadáns. Pero cando vexo que as novas caras da extrema dereita teñen a mesma concepción preocúpome. E máis aínda cando vexo ao PP perdido na axenda que lle marcan os extremistas que o abandonaron. A esa asimilación que vemos nestes días chámanlle algúns ‘tacticismo temporal’ -na lóxica de Aznar-, seguramente convencidos de que o seu oportunismo doutra época segue aínda vixente e pode permitirlles recuperar aos que se lles foron. O que para eses inxenuos é tacticismo sen convicción, para os extremistas que lles fan marcar o paso ven sendo cuestión de fe, que é moito mais inamovible e atractiva que calquera convicción, pero sobre todo moito máis auténtica para o votante que ten que escoller. Nunca ninguén gañará aos extremistas en machismo, centralismo, anti inmigación e touros. Quen compita con eles perderá. A supremacía da pertenza identitaria fronte aos dereitos de cidadanía non só afecta aos nacionalistas estatais, no noso caso españois, tamén é unha deriva crecente dalgúns nacionalistas litorais.
Nun coloquio organizado hai uns días polo profesor Robert Belot na Universidade de St. Etienne arrepiei co que acontece en Hungría, Polonia e Rumanía: a nación por riba da democracia; tamén por riba da Historia, manipulada para converter a anticomunistas nazis e antisemitas en pais da patria porque representan virtudes nacionais. Non hai nacións eternas, nin as novas nin as vellas. Dínolo o paso do tempo chamado Historia. Ate agora o esencialismo nacionalista era criticable intelectual ou politicamente pero neste tempo, nesta Europa e neste Estado, é un perigo de futuro, un risco que a democracia, que tamén é continxente, mais aínda que as nacións, non debe correr.
Non podemos permitirnos o luxo de pola en perigo imaxinando que Bolsonaro é un tolo que non durara, que Salvini vai acougando ou que os seus aprendices vanse moderar cando cheguen as institucións. Imposible competir cos que sitúan a nación imaxinada por riba da convivencia e da vontade xeral. Están aquí e de nos dependera se lles deixamos ficar.