Sabes, Domingo? Escribo este artigo na casa onde ti pasabas as vacacións. O destino é así de absurdo e agora vivo onde os teus veráns infantís. Onte, cando comentaba cun amigo común que estabas tan maliño, el dicíame,«o sangue de Coruxo circula polas súas veas, verás como sae adiante». E resultou que non. Que agora es o recordo do teu paso por aquí, destas paredes pegadas ao mar que tanto amaches e que tanto papel tiñan nas túas novelas, todas elas cheas de mar. Na primeira, falabas duns ollos de auga, logo, dunha praia dos afogados. E o derradeiro (carafio, como doe dicir esa palabra) era dun último barco. No libro de contos que publicamos na Editorial Galaxia hai nada, moitos deses relatos eran de mar, de mariñeiros, de salitre e ondas. Canto vai estrañarte ese mar, Domingo, canto.
Son incapaz, nesta hora amarga e impensable, de non verte sorrindo. Pecho os ollos e sempre estás rindo na miña memoria. Dende o día en que te coñecín: ti viñas de publicar Ollos de auga e presentábalo nunha libraría de Vigo. Viñas cun lote de libros debaixo do brazo, coma se foses un traballador da tenda. Presentácheste e caímonos ben ao instante. Logo, moitas horas de conversa, en Vigo, en Madrid. Unha vez ata asinamos xuntos na Feira: eu tiña catro, ti, catrocentos.
E digo catrocentos e digo catrocentos mil. Ti representabas o noso orgullo máximo como escritores en lingua galega. Había milleiros de persoas pendentes dos teus novos traballos. Eras a demostración palpable e concreta de que a literatura galega podía triunfar no mundo. Nunca ninguén coma ti, Mincho querido, publicara antes, e tan rápido, en tantas linguas: en castelán, en inglés, en italiano, en ruso, en francés, en búlgaro, e sempre dende o orixinal galego. Estabas agora traballando nunha serie para unha plataforma desas de pago, contárasme un día, arredor do teu vello amigo Leo Caldas. Eras tan grande, Domingo! Como habemos de seguir agora sen ti na vangarda, sen ti amosándonos o camiño? E sempre dende a humildade. Sempre sorrindo. Sempre deitando a man para quen a quixese coller.
O Día das Letras Galegas vai ser sempre para lembrarte nesta casa dende a que escribo estas liñas de urxencia. E na túa outra casa, en Galaxia. Moito che gustaba vir vernos. E a nós terte alí. Sempre era unha festa. Sempre había risos. A derradeira (carafio, como doe dicir esta palabra) había moita xente pois estabamos fallando un premio. Metinche dentro daquela xuntanza e puiden ver a cara de ilusión dalgunhas daquelas escritoras (eran todas autoras) ao te coñecer.
Domingo, a semana pasada falamos e compartimos angustias familiares. Hoxe, tentamos asumir dende a conciencia atónita a angustia de saber que xa non estás con nós. Sabes que vou facer? Pedirei mesa no Eligio coas amigas e os amigos. Brindaremos á túa memoria. E cada vez que vexa a ría de Vigo, dende a túa casa dos veráns, lembrarémonos de ti, Mincho querido, escritor. Amigo.