As árbores afogadas

Xerardo Estévez
Xerardo Estévez PAISAXES E PALABRAS

OPINIÓN

Denís E. F.

11 mar 2023 . Actualizado a las 05:00 h.

Ao paso do tren, entre a néboa matinal, unha árbore en primeiro plano parece estrangulada entre as liñas horizontais dos raís. Non hai moito, navegando río abaixo, as árbores da ribeira reflectidas na auga apenas turbada polo paso da pequena embarcación tamén semellaban afogadas. Nos bordes menos urbanizados da costa galega o manto vexetal transita suavemente cara ao mar para encontrarse co fluxo da marea.

Do olmo soriano ao ciprés de Silos, a poesía está poboada por árbores, que acompañan o transo das nosas vidas coa súa mudanza constante. A admiración do natural é un dos goces máis xenuínos da existencia. Ao longo dos días do ano cada árbore vai tendendo a súa sombra. Na primavera cóbrense de gromos que logo se transforman en penachos de follas brillantes que bailan sobre as nosas cabezas. No verán velan a forza do sol sorteando os raios entre a ramaxe. Despois virá o cambio cromático do outono, ata que no inverno queden espidas. Tempos para mirar e pensar deixándose levar por esas mutacións rituais.

Hai árbores con forma de cirros que son reféns do vento e inclinan a súa ramaxe como unha cabeleira sen peitear. Hai fragas animadas onde se intúe unha fervenza de vida oculta e as árbores semellan falar entre elas, comunicándose como os ents do bosque de Fangorn. Hai árbores que gardan encriptados nos seus aneis os testemuños de eventos ordinarios e extraordinarios dos tempos de antes. Hai árbores que morren murchadas pola dor, como o gran castiñeiro de Angrois que secou a pouco do funesto accidente ferroviario da curva da Grandeira.

Nas cidades históricas as árbores medraron ao pé das pedras ata que a impositiva petrificación as foi eliminando. Contraditoriamente, hai árbores sacralizadas que ocultan fachadas monumentais, como as camelias diante da portada renacentista do colexio de Fonseca, que non se atreven a desprazar.

O alcorque, inventado para regar e fertilizar as árbores, debería ser repensado porque, co paso do tempo, se converte nun lazo pétreo ou metálico que as aforca, limitándolles o espazo vital. As raíces acaban rebelándose, levantan as lousas e os bordos das beirarrúas e, nunha especie de represalia, mesmo son quen de abater ou engulir os artefactos que as rodean. A urbanización, co ritmo cuasi maníaco da aliñación banco, papeleira, farol, árbore, resta flexibilidade á rúa. Emprazar unha árbore sempre é un tema difícil. Xa non se trata de peonalizar ou humanizar, senón de rehabilitar a rúa e a praza e meterse de cheo no que socialmente ocorre.