Tiña o pelo negro. Os ollos, tamén. Chegou á casa hai sete anos, cando ela xa contaba catro. Viña de Madrid, educada e nobre. Cando arribou apenas ladraba. Ao cabo dunha semana era a cadela máis ruidosa da contorna. Cariñosa, doce, de mirada triste. Nos días de tormenta metíase dentro da casa, deitada a carón dos nosos pés. De seguida fíxose moza de Tango, que era un pastor alemán poderoso, rebuldeiro, gallardo. Coa chegada de Dana, o noso can apaciguose. Cando marchou, Dana choraba. Teñen os cans unha forma de chorar que semella un réquiem continuado, monótono, ferinte. Cando se puxo enferma non podía camiñar. Dino, o noso mastín, achegábase a ela. Lambía o seu fuciño. Con amor. Con tanto amor. Dana non conseguía erguerse do chan. Xa non podía achegarse á cancela e vixiar. Todos sabiamos que non lle quedaba moito tempo. Así nolo dixo Xulia, a veterinaria que a atendía dende sempre. A Conchiña agachábase en calquera recanto: para chorar. Marta choraba por dentro. Dana levantaba os ollos, despedíndose de todos. É certo: hai animais que pasan a formar parte da familia. Que non teñen alma, ou si. Outorgan serenidade nestes tempos de présa e pantallas e superficie. Frivolidade, en suma. Hai animais profundos como un poema de Rilke. E outros como un alalá galego, sentimental e melancólico. Dana era melancólica. E bondadosa. Afable, indulxente, amable. Dino anda perdido estes días, uliscando en todos os recunchos que a súa compañeira frecuentaba. Creo que nos fixo a todos mellores persoas. Ela, unha cadela de pelo negro. Ollos negros e tristes. Por dentro creo que era azul e branca, ou transparente. Era da cor dos seres ineludibles. Na casa botámola moito de menos.