Albert Camus dixo: «Só hai un problema filosófico verdadeiramente serio, o suicidio». A min, que leo a Camus con devoción, o asunto principal paréceme o tempo. O paso do tempo. A evolución das ideas co correr das idades. As preguntas que nos facemos, secretamente, arredor dos anos. Pasan os invernos, primaveras, e somos nós os que pasamos. Con días de chuvia. E días de sol. Albert, que foi o namorado da nosa María Casares e viceversa, escribiulle a ela o 16 de xuño de 1950: «Le soleil est revenu. Mais le vent est froid» («Volveu o sol, pero o vento é frío»). Escribiu unhas liñas máis e na fin da carta, como en case toda a súa íntima correspondencia, dicía: «Je t’aime». Cada vez esquecemos máis o verbo amar. Igual que cada vez esquecemos máis un concepto filosófico que a min me preocupa: o tempo. Existe o tempo cronolóxico, pero tamén o de sol, ou frío, sarabia, chuvia ou nordés salvaxe. Quizá todos os tempos climáticos teñen algo que ver co tempo que vivimos. Os anos, en definitiva. Sinto envexa dos meus coetáneos que senten aínda o tremor da xuventude entre os seus dedos. Que escriben, como Camus, «Je táime» en medio dunha carta que non existe. Sinto envexa dos contemporáneos, ancorados aínda no entusiasmo, no afán de procurar unha invención cada día. Creo que vou maior porque non escribo coa paixón coa que antes escribía. De noite. Ata que o sol saía e iluminaba o castelo de Monterrei. Quizá pensen vostedes que esta é unha columna triste. Non. É unha columna que escribo mentres unha campá, na torre da igrexa, canta as horas que vivo. Que vivimos. A filosofía, esa disciplina esquecida nas academias, debía escoitar máis as campás. O tempo. A vida, que pasa.