Saio da casa e crúzome polas mañás cos autobuses que pasan polas aldeas recollendo a rapazada, xente miúda, para levala aos colexios, outro ano máis: os pais e as nais cos pequeniños e as pequeniñas envurullados nas bufandas, porque xa empeza a facer fresco, turrando das mochilas, os máis noviños cos ollos aínda medio pechados co sono ou abraiados diante do descoñecido, unha nova fronteira que se abre, un horizonte novo. E non podo evitar un tremor de saudades. Son os anos.
Venme á memoria a música de Nelson Cavaquiño, que cantaba Ellis Regina: Folhas secas. Conta a historia dun neno que subía todas as mañás á vella escola do morro, tripando as follas secas do outono, e a voz da mestra que lle amosaba as cancións dos antigos poetas. Todos tivemos unha mestra na infancia da que estabamos secretamente namorados. As miñas primeiras mestras eran dúas mulleres que poñían a escola na casa, nun piso da avenida de Buenos Aires, en Pontevedra, enriba da tinturaría dos pais do meu amigo Linito. Eran as Macías. Así as coñecían no barrio. O meu irmán non quería ir e atrancaba sempre nas escaleiras do primeiro andar. Eu turraba del, pero resistía. Estou a falar dos anos cincuenta.
Esa primeira escola tiña un arrecendo especial: a xiz e pizarriños, láminas para debuxar, e un gran mapa de España na parede, cos montes e os ríos moi sinalados. Non había pupitres. Sentabamos arredor de dúas grandes mesas: os maiores e os máis pequenos xuntos, uns ían termando dos outros. Teño nas mans unha fotografía onde o meu irmán e mais eu posamos diante dese mapa de España cunha bóla do mundo, un exemplar da enciclopedia Álvarez, que era o pozo de todas as sabedorías, e unha imaxe do Sagrado Corazón. Case todo o coñecemento era ese, mais a táboa de multiplicar. Lembro ben cando veu o fotógrafo, que nos sacou a todos os rapaces á rúa e alí montou o estaribel dos retratos, porque seica necesitaba luz natural.
Inevitablemente, vendo os pequechos agardando estas mañás na parada do autobús, a miña mente viaxa a aquela escola primeira, como nos versos de Nelson Cavaquinho. «Quando o tempo avisar que nâo posso mais cantar/ sei que vou sentir saudade, ao lado do meu violâo, da minha mocidade». Non boto de menos aquel mundo. Era cativo e ben triste. Ninguén nos falaba dos vellos poetas. Mais segue viva na memoria a inocencia dos ollos dos nenos. E a ilusión dos pais, que segue sendo a mesma: abrir as portas aos paxariños, que empezan a voar fóra do niño. A primeira morada, que é a cápsula familiar, como a casula da bolboreta, ábrese cara ao exterior e inaugura unha nova dimensión. Tal é a responsabilidade dos mestres e as mestras que estes días reciben as crianzas e aos que nunca agradeceremos abondo o seu traballo, dedicación e esforzo. Alguén ademais de nós (os pais e as nais) empeza a debuxar o mapa novo da vida.