Preparando xa a viaxe de volta a Madrid ocorréuseme dicirlles ás amigas de Alacante, que se bañan todo o ano: «Despedídeme do mar». E ao dicir esas palabras viñéronseme á mente as que Miguel Hernández deixou escritas, xusto antes de morrer, na parede da enfermería do cárcere de Orihuela, onde cumpría condena por loitar no bando republicano: «Adiós, hermanos, camaradas, amigos, / despedidme del sol y de los trigos». As miñas amigas son persoas cultas, algunhas con estudos universitarios, pero elas non as coñecían. Non sabían que Miguel Hernández morreu no cárcere, aos 31 anos, consumido pola tuberculose, sen coidados, pasando fame, frío e mil vexacións. As súas últimas palabras foron para Josefina Manresa, o seu gran amor, a nai dos seus fillos: «Qué desgraciada eres, Josefina». Ela era filla de garda civil, que loitaba na Guerra Civil no bando franquista.
Eu nacín en 1942, o ano en que morreu, un 28 de marzo, Miguel Hernández. Cando era estudante universitaria, en Santiago e despois en Madrid, coñecía con detalle o que lles estou contando, detalles, créanme, que aínda hoxe me fan estremecer. Cómo se puido borrar a historia persoal, a paixón e morte dun dos nosos grandes poetas, coñecido e admirado hoxe en todas as universidades onde estudan o español? Isto é un pregunta retórica, a resposta é clara: a ditadura franquista puxo os medios ao seu alcance, que foron moitos, para conseguilo. Unha amiga dixo: «Escribe o que nos estás contando, e pásollo ao meu fillo e aos meus netos». Así que decidín escribilo. Como sempre lles digo: por se a alguén lle fose de utilidade.