Solucionar o gravísimo problema da vivenda require de polo menos tres grandes consensos. O primeiro é entender que estamos nunha situación de emerxencia social, que obriga a situar a vivenda como prioridade das políticas públicas, destinando o 1,5 % do PIB a este capítulo. O segundo é recoñecer que a intervención pública é imprescindible: o mercado non vai resolver o problema que el mesmo creou. O terceiro é entender a vivenda como un dereito e non como un activo financeiro: as casas teñen que ser para vivir e non para especular.
Necesitamos un plan estratéxico de vivenda que combine medidas no curto prazo e outras no medio e longo prazo. A medida fundamental é un compromiso compartido polo conxunto das Administracións para crear un parque de vivendas para alugueiro social e de propiedade pública, sen opción a compra, isto é, de carácter permanente.
O obxectivo sería a promoción e a construción polo sector público de 500.000 vivendas nos próximos anos, cun prezo de alugueiro nun intervalo de 450 a 600 euros segundo o tamaño e a localización, que tería efectos directos moi positivos para as persoas con dificultades de acceso á vivenda, pero tamén serviría para reducir o prezo no mercado privado.
Pero a emerxencia social da vivenda non permite esperar, é imprescindible activar a compra directa de vivenda xa construída, establecendo un dereito de tanteo e retracto público sobre operacións de vendas de grandes operadores (banca, fondos de investimento, inmobiliarias).
Tamén reorientar a estratexia da Sareb, para que deixe de liquidar pisos e chan da súa propiedade e póñaos ao dispor do alugueiro social.
No curto prazo é imprescindible incrementar a oferta de vivendas en alugueiro a prezos razoables. En primeiro lugar, mobilizando parte dos 3,7 millóns de vivendas baleiras que, segundo o INE, hai en España, cunha medida fundamental: crear empresas públicas, municipais e autonómicas, que actúen como intermediarios de alugueiro seguro e accesible, dando garantías aos propietarios a cambio de prezos asequibles para os inquilinos e financiando a súa rehabilitación cando sexa preciso.
En segundo lugar, hai que adoptar medidas contra a especulación financeira, para que as casas volvan ser para vivir nelas. Ata o 60 % das vivendas vendidas páganse en man e o 20 % das compras realizáronas estranxeiros, o que reflicte que a vivenda é, agora mesmo, un activo financeiro con alta rendibilidade.
Por iso, nas zonas tensionadas hai que prohibir a compra para usos diferentes a ser vivenda habitual, e acabar xa coas golden visa.
En terceiro lugar, hai que establecer prezos máximos ao alugueiro nas zonas tensionadas, que non deberían ser superiores ao 30 % da renda de cada zona; e regular mellor os alugueiros de tempada e por habitacións, para darlles os mesmos dereitos que aos inquilinos permanentes.
En cuarto lugar, hai que utilizar a fiscalidade para activar e regular o mercado do alugueiro: co IRPF e o IBI nas vivendas baleiras e co IVE nas vivendas de alugueiro turístico, cun cambio na fiscalidade das socimis para combater a especulación.
Por último, hai que limitar de forma estrita o número dos pisos turísticos en zonas tensionadas, empezando polo peche inmediato dos que son ilegais, a non autorización de novas licenzas e o establecemento dunha moratoria de cinco anos para que os que están legalizados volvan ao mercado de alugueiro ordinario. O turismo non pode expulsar aos veciños do centro das cidades.
O acceso á vivenda en alugueiro converteuse nun gravísimo problema. Os arrendadores (empresas, fondos e particulares) subiron os prezos de forma abusiva e inxustificada, co obxectivo de elevar a rendibilidade do seu investimento, á conta de empobrecer aos inquilinos. Son extractores de rendas, que se apropian das melloras no emprego e nos salarios. Nada é mais urxente que resolver o problema da vivenda para o benestar da cidadanía, evitando que as melloras na renda das familias sexan capturadas polos que especulan cun dereito básico.