En todas as épocas houbo lugares para inspirar a descrición do inferno, pero a Idade Media debeu de ser especialmente prolífica, coa súa mestura imbatíbel de fanatismo e miseria que lle veu tan ben a Dante para evocar o horror de xeito perdurábel.
Tampouco é que a Ilustración resolvese nada coa súa crenza inxenua na fraternidade e o seu sapere aude —lévoo tatuado nun brazo e comezo a arrepentirme—, pois o certo é que, setecentos anos despois da Divina Comedia, e pasados douscentos trinta e cinco da Revolución Francesa, temos o listón da tolerancia á violencia máis alto ca nunca.
Podemos ler sen despeitearnos que, baixo a banda sonora de panxoliñas e iluminado polas luces de Nadal de Vigo, un grupo de adolescentes armados con puños americanos lle deron unha somanta a un neno; ou escoitamos coma se fose un podcast criminal o caso desa banda haitiana que o día 8 de decembro acabou con 180 anciáns a machetazos.
A creatividade medieval para a tortura queda inxenua fronte á perversión mafiosa destas cousas. Sabémolas pero estamos máis preocupadas por tapar as canas ou por lograr que brille a carrocería do coche, así que nin sequera usamos a ilustración para horrorizarnos. Decidimos crer que a violencia nunca petará na nosa porta, pero pode que xa entrase sen petar primeiro. Quizais xa estea sentada á nosa mesa do Nadal, se o cuñado di «perrosanxe ao paredón», ou se a prima que serve o cava está expulsada do instituto por meterse cunha compañeira; igual a violencia xa sentou nos xeonllos do noso tío e, mentres brindamos, mételle as mans por baixo da saia.
O inferno de Dante son algunhas mesas enfeitadas co mantel de fío, a cristalería boa e a tele, coa súa distante violencia, apagada, para que o espumillón tape a perversidade normal.