Mamá e eu imos ao Loreto vestidas de branco. O sacerdote chega tarde. Mentres non vén, a xente fala alegremente. A igrexa parece un fiadeiro, di algo rosmona, pero ela tamén parola comigo. Tiña o seu reclinatorio na terceira fila da esquerda. Hai uns anos levouno a restaurar a unha muller que traballaba en Poio. Nunca llo devolveu. Nin o moble para pór os rezos de xeonllos nin a mesa de castiñeiro onde comeran seus avós. Deulle escusas ata que deixou de contestar. Logo pechou a tenda e desapareceu. Coñezo a historia, pero cada vez que a conta manca igual, coma se nos cravasen os pedazos todos. Non son obxectos perdidos, son os ósos dos nosos mortos. Pregúntolle se se acorda do nome da ladroa. É importante odiar con concreción.
O párroco, o único ao que lle manteñen o don, aparece e métese na sancristía, onde está o retablo antigo, do que oín falar, pero nunca vin. O altar de agora só ten unha parede branca e un cristo na cruz. Dígolle a mamá que cando marchen todos entrarei alí para velo, e así fago. Mentres a xente sae tras a virxe, curioseo tras o espazo sagrado. Do retablo só queda a madeira policromada. Nin un só santo nos nichos. Lembro aquela historia do cura que levou os santos. Parárono cando metía a campá na furgoneta.
Saio a tempo, antes de que pechen a porta. Piso as tumbas dos meus bisavós. As lápidas están rotas e as malas herbas crecen por todas as partes. A procesión camiña con pouco silencio. Hai pouca fe católica, creo, mais fe nos ritos, nas tradicións, na memoria compartida dun tempo que xa pasou. Atravesamos a vila entre as casas novas e as casas en ruínas. A aldea sempre está a camiño entre o pasado e o presente, colgada nun espazo que nunca se acaba de desenvolver de todo. Saímos do núcleo, percorremos o camiño do cemiterio ata a ermida. Os campos están agostados e dos castiñeiros colgan os ourizos. A misa está amenizada por unha charanga de Verín, a mesma que cantará na sesión vermú. Como celebración prefiro os carnavais, pero sento nun muro e debuxo letras no musgo mentres os veciños escoitan respectuosos, na sombra, pero de pé.
Ignoro a relixión, pero creo nos nosos vestidos brancos, que lavaremos logo no pilón e ondearán xuntos no tendal. Bandeiras de amor.