Mercedes Pintos: «A Catedral sempre foi a miña casa e dáme mágoa non poder atravesala»
SANTIAGO
Avogada, historiadora e estudosa da arte de Santiago, advirte dos excesos do Camiño: «A cidade xa non importa, non é máis que a meta»
23 dic 2019 . Actualizado a las 08:05 h.Un remuíño de verba, labia e sabedoría sen pelos na lingua. Poderíase pensar que é a idade, que lle dá a venia para dicir o que pensa, pero en realidade, Mercedes Pintos sempre foi así. Pode que desde o primeiro día, desde que Antón Fraguas, García-Sabell e Borobó cearon no restaurante da súa avoa no Franco con Walter Starkie e a ela doulle por nacer e ao hispanista irlandés por apadriñala, de aí que leve de segundo nome o de Gualteria. «Para min é un orgullo», confesa. E non só pola figura do padriño, senón porque grazas a el mantivo de por vida unha estreita amizade con Filgueira Valverde. «Se algo boto de menos son as felicitacións de Nadal de Filgueira; sempre era a primeira que chegaba, sempre personalizada».
Mercedes rompeu tantas barreiras e enarborou tantas causas que iso, inevitablemente, marcoulle carácter. Estudou Dereito e foi pioneira na defensa das mulleres maltratadas. «Daquela non se falaba de vítimas de xénero, daquela o que había era malos tratos. Estamos a falar dos 80, e todo rebentou cando unha muller morreu queimada viva. A partir de aí empezouse a falar do tema, pero eu xa era feminista antes, e sigo militando no feminismo aínda que ás veces pense que se está a esaxerar nalgunhas cousas. Prefiro iso ao desas rapazas que din que non saen pola noite porque os seus mozos non lles deixan».
Por iso Mercedes Pintos atópase ben na praza 8 de marzo. «Porque, por desgraza, de aquí tocou saír moitas veces e tocará saír moitas máis». Pero non é a única razón de que a escolla como recuncho. Fíxoo tamén porque ela, aínda que nacera no Franco, criouse na rúa de San Pedro e viviu nas Casas Reais, ata onde camiñaba todos os días desde o instituto Rosalía de Castro. «Cruzaba pola Catedral, parábame e miraba, cada día descubrindo algo novo. Quedaría alí toda a tarde! E que agora un garda de seguridade non me deixe pasar... A Catedral sempre foi a miña casa e dáme mágoa non poder atravesala como daquela».
É posible que nesas andainas medrara dentro dela a paixón pola arte, a que a levou a romper un novo muro e matricularse en Historia da Arte xa de maior. «Empecei canda a miña filla. O primeiro día os alumnos puxéronse en pé, como se entrara a profesora, e tratábanme de vostede», recorda divertida.
Custoulle sacar o título, pero é teimuda e sacouno. Andaba xa pensando no doutorado cando Francisco Luengo se presentou na súa casa e lle propuxo o proxecto do Ordo prophetarum, e parouse a súa vida. O drama litúrxico representado na Catedral por mor do Xacobeo 2004, e que se levou a escena perante varios anos, foi para ela unha experiencia única e a mellor homenaxe que lle podía brindar ao mestre Serafín Moralejo. As voces dos músicos compostelás, os instrumentos, o son, o escenario, as roupaxes, a maquillaxe... «A xente aplaudía e choraba. Iso é algo inesquecible, único, impresionante...».
Como coñecedora da Catedral, da cidade a da súa historia, Mercedes Pintos é das que pensan que o Camiño de Santiago pode morrer de éxito. «Vainos afogar a todos, porque xa non é Compostela, a cidade xa non importa, non é máis que a meta. Fan o Camiño, chegan coas súas maletas e marchan». A súa crítica non é ao fenómeno das peregrinacións, que se repite desde o Medievo, senón á súa deturpación: «É unha forma barata de facer turismo, nada máis».
E se alguén alega que o que pasa en Santiago xa pasou en Florencia ou en Venecia, Mercedes bota man da figura de Aldonza, a adúltera do pórtico de Praterías á que tantas veces lle prestou a súa voz: «Ela diría que eses son exemplos do que non pode pasar, de que non hai que resignarse».
«Con ‘Picheleiros’, unha homenaxe aos veciños e á xente humilde, recuperei ese xentilicio»
Ás súas profesións de avogada e historiadora habería que engadir, para ser honestos coa súa biografía, a de escritora e xornalista. Mercedes Pintos foi quen de pararse en cada fonda e chamar na porta de cada casa para reconstruír en A lume lento a historia da hostalería de Compostela, un volume que foi todo un éxito e que esgotouse en quince días. «Foi o agasallo de Nadal dese ano -recorda-. Paseino moi ben e fixen bos amigos. Gustaríame volver a sacalo e amplialo un pouco, a ver se me sento un día».
Pola contra, a historia de Aldonza que recolleu en Pedras de Compostela foi, para ela, «un divertimento». Fixo da figura da adúltera esculpida na fachada de Praterías coa caveira do seu amante no colo unha testemuña da vida na cidade, e deixouna falar: «Levaba alí desde 1105 e tiña unha memoria prodixiosa, así que recordaba todas as anécdotas de Santiago». E na boca de Aldonza describiu Mercedes unha Compostela que ás veces lle costa recoñecer: «Ata a praza xa non é a praza, agora é o mercado, con masas de turistas tirando fotos, xa non digo do marisco, que é máis lóxico, senón das costeletas de porco, como se non as viran nunca».
Con cariño recorda tamén a mostra Picheleiros, «unha homenaxe aos veciños e á xente humilde coa que recuperei ese xentilicio, que estaba esquecido». Coa mestría dos debuxos de Xulio Gayoso, as figuras desas personaxes mesturáronse cos contemporáneos, indiferentes ao paso do tempo. A Mercedes gustaríalle velas de novo polas rúas, aínda que só fose por restituír a dignidade de persoeiros como as Marías: «Que as deixen en paz, que xa sufriron bastante en vida. Hoxe todo se desvirtúa!», láiase.